ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣΟ Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε στη Μονεμβασιά. Ο πατέρας του ήταν κτηματίας, αλλά έχασε την περιουσία του και πολύ νωρίς ο ποιητής δυστύχησε οικονομικά. Για να ζήσει έγινε χορευτής σε επιθεωρησιακό μπαλέτο αφού φοίτησε στη σχολή Μοριάνοφ. Γρήγορα το ενδιαφέρον του στράφηκε στην ποίηση και στα μεγάλα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα της εποχής του. Οι νέες ιδέες του ήταν μαρξιστικές. Αυτές οι ιδέες στάθηκαν αφορμή για περιπέτειες. Φυλακίστηκε, εξορίστηκε και εκτοπίστηκε πολλές φορές. Τόποι εξορίας του υπήρξαν η Μακρόνησος και ο Άγιος Ευστράτιος παλιά, η Γυάρος, η Λέρος και η Σύρος στην επταετία της χούντας. Η ζωή του ποιητή υπήρξε ταραγμένη και περιπετειώδης. Χαρακτηρίζεται από ασθένειες και πολιτικές διώξεις. Σίγουρα όλη αυτή η ένταση, επηρέασε την ποίηση του. Τεράστιο σε ποσότητα και πολύ σημαντικό σε ποιότητα είναι το έργο τον μεγάλου μας ποιητή Γιάννη Ρίτσου. Θεωρείται ένας από τους καλύτερους εκπροσώπους της νεότερης ελληνικής ποίησης. Ο ίδιος ο Κωστής Παλαμάς είχε αναγνωρίσει την αξία του. «Να παραμερίσουμε ποιητή για να περάσεις», έγραψε σε ένα ποίημα του για τον Ρίτσο. Στις σκέψεις του ποιητή για τη μυθολογία, στην πληθώρα των μυθολογικών λεπτομερειών, μοτίβων και προσώπων, ο αναγνώστης συναντά συνέχεια κάτι πιο σημαντικό που δεν έχει εφήμερο χαρακτήρα και που ανοίγει το δρόμο για τα απόκρυφα μυστικά της ζωής και της ανθρώπινης ύπαρξης. Παρότι πέρασε τόσος καιρός από το θάνατο του Γιάννη Ρίτσου, στα 1990, το έργο του πορεύεται, όπως όλα τα έργα των δημιουργών που ταξιδεύουν ασυνόδευτα από τη φυσική παρουσία τους. Ο χρόνος που χρειάζεται για να διαγνωσθεί, εκ του ασφαλούς, κατά πόσο το έργο του Ρίτσου θα αντέξει στο χρόνο, είναι ακόμα μακρύς. Ίσως θα πρέπει να «ξεχαστεί» κι άλλο μέχρι να «ανακαλυφθεί» ξανά. Ίσως άλλοι, απρόβλεπτοι παράγοντες, να συμβάλουν προς τη μια ή προς την άλλη εξέλιξη. Ίσως, τέλος, η αδιαμφισβήτητη αξία του να το κάνει, ώστε να ξεπεράσει τη συνωμοσία σιωπής που εξυφαίνεται γύρω του.
Χρονολόγιο
1909 Γέννηση του ποιητή (Πρωτομαγιά) στη Μονεμβασιά. Ο πατέρας του Ελευθέριος ήταν μεγαλοκτηματίας, η μητέρα του Ελευθερία ήταν από αρχοντική οικογένεια του Γυθείου. Έχουν ήδη τρία παιδιά , τον Δημήτρη, τη Νίνα και τη Λούλα.κκκ
1921 Μετά το δημοτικό και το Σχολαρχείο εγγράφεται στο Γυμνάσιο Γυθείου όπου φοιτά ως το 1925.Πεθαίνει ο αδερφός του από φυματίωση και μετά τρεις μήνες η μητέρα του από την ίδια αρρώστια.
1924 Δημοσιεύονται ποιήματά του στη «Διάπλαση των Παίδων».
1925 Η οικογένειά του καταστρέφεται οικονομικά από το χαρτοπαικτικό πάθος του πατέρα του ο ίδιος με την αδερφή του Λούλα έρχεται στην Αθήνα για να εργαστεί στην Εθνική Τράπεζα σαν γραφέας.
1926 Ο Γιάννης Ρίτσος προσβάλλεται από φυματίωση, ενώ ο πατέρας του έχει χρεοκοπήσει οικονομικά και ψυχικά ασθενής κλείνεται στο ψυχιατρείο του Δαφνίου, «Ό,τι αγάπησα μου το πήρε ο θάνατος και η τρέλα». Εγγράφεται στη νομική σχολή, αλλά δεν φοιτά.
1927-29 Εισάγεται στο νοσοκομείο «Σωτηρία», όπου νοσηλεύεται για τρία χρόνια. Εκεί γνωρίζεται με μαρξιστές και διανοούμενους της εποχής καθώς και με τη Μαρία Πολυδούρη.
1930 Μεταφέρεται διαδοχικά σε σανατόρια στην περιοχή των Χανίων. Διαμαρτύρεται δημόσια για τις άθλιες συνθήκες του ασύλου φυματικών Καψαλώνας στην Κρήτη. Εισακούεται από τους αρμόδιους.
1931-34Επιστρέφει στην Αθήνα και συνδέεται με τους «Πρωτοπόρους» και την «Εργατική Λέσχη». Για βιοποριστικούς λόγους στρέφεται στο εμπορικό θέατρο και συμμετέχει σε παραστάσεις ως ηθοποιός, χορευτής και σκηνοθέτης. Το 1934 προσλαμβάνεται διορθωτής στον εκδοτικό οίκο «Γκοβόστη». Δοκιμάζεται από τη φτώχεια. Εκδίδεται το πρώτο βιβλίο ποιημάτων του με τον τίτλο «Τρακτέρ». Αρχίζει να συνεργάζεται με το «Ριζοσπάστη» και γίνεται μέλος του ΚΚΕ.
1935 Κυκλοφορεί το δεύτερο βιβλίο του «Πυραμίδες».
1936 Γράφει και εκδίδει τον «Επιτάφιο» συγκλονισμένος από τα θύματα της μεγάλης καπνεργατικής απεργίας του Μαΐου στη Θεσσαλονίκη.
1937-38 Εισάγεται στο Δαφνί και η Λούλα, ενώ ο ίδιος νοσηλεύεται για λίγο στο σανατόριο της Πάρνηθας. Γίνεται μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Κυκλοφορεί το «Τραγούδι της Αδελφής μου». Το 1938 κυκλοφορεί η «Εαρινή Συμφωνία». Πεθαίνει ο πατέρας του. Προσλαμβάνεται στο Βασιλικό (αργότερα Εθνικό) Θέατρο.
1939-40 Βγαίνει από το ψυχιατρείο η Λούλα. Μετακινείται στη Λυρική Σκηνή, όπου εργάζεται ως χορευτής.
1941- 42 Κατοχή, η υγεία του επιδεινώνεται. Προσχωρεί στο ΕΑΜ και προσφέρει τις υπηρεσίες του στον αντιστασιακό αγώνα «Το φεγγάρι είναι το κράνος του γερμανού φαντάρου. Αμπαρώσου καλά…» 1944-45 Ακολουθεί τους νικημένους των «Δεκεμβριανών» του 1944 στη Μακεδονία. Γράφει θεατρικά έργα. Επιστρέφει στην Αθήνα, όπου συνεργάζεται με το περιοδικό «Ελεύθερα Γράμματα» και εκδίδει την ποιητική σύνθεση « ο σύντροφός μας ο Νίκος Ζαχαριάδης».
1948-52 Εξορίζεται στη Λήμνο, στη Μακρόνησο, στον Αϊ-Στράτη, στην Ικαρία. «Ποιός να το πει πως βρίσκονται οι μισοί κάτου απ’ το χώμα/ κ’οι άλλοι μισοί στα σίδερα;»(Ρωμιοσύνη) .Απολύεται μετά από διαμαρτυρίες διανοουμένων του εξωτερικού Άραγκον, Νερούδα, Πικάσο κ.α.). Συνδέεται με το νεοσύστατο κόμμα της ΕΔΑ και συνεργάζεται με την εφημερίδα «Αυγή». 1953-55 Παντρεύεται την γιατρό Γαρυφαλιά Γεωργιάδου, το 1955 γεννιέται η μονάκριβη κόρη του Ελευθερία. «Κοριτσάκι προχθές γεννήθηκες εσύ, χτες η μητέρα σου κι εγώ…»
1955-56 Ο Γιάννης Ρίτσος τιμάται με το Α κρατικό βραβείο ποίησης για τη συλλογή του «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος» η οποία μεταφράστηκε σε 20 γλώσσες. Ο Ρίτσος ταξιδεύει στη Σοβιετική Ένωση(ανταποκριτής της Αυγής). 1958 Διώκεται ποινικά μαζί με άλλους για το αφιέρωμα της «Επιθεώρησης Τέχνης» στα σαραντάχρονα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Ταξιδεύει στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία.
1960 Εκδίδεται σε δίσκο ο «Επιτάφιος» μελοποιημένος από το Μίκη Θεοδωράκη.
1962 Ταξιδεύει ξανά στη Ρουμανία όπου γνωρίζει τον Ναζίμ Χικμέτ. Ταξιδεύει στην Τσεχοσλοβακία, στην Ουγγαρία και στην Ανατολική Γερμανία. 1964 Υποψήφιος της ΕΔΑ στις εκλογές ,δεν εκλέγεται.
1966 Ταξιδεύει στην Κούβα. Κυκλοφορεί σε δίσκο η «Ρωμιοσύνη» μελοποιημένη από το Θεοδωράκη.
1967 Απριλιανή δικτατορία. Ο Γ.Ρίτσος εξορίζεται στη Γυάρο, Λέρο και Σάμο(κατ’οίκον περιορισμός) ως το 1970.
1968 Στέλνει κρυφά στη Γαλλία το «Πέτρες, Επαναλήψεις, Κιγκλίδωμα» και τα «Δεκαοχτώ Λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας», που τα μελοποιεί ο Θεοδωράκης ,ο οποίος βρίσκεται στη Γαλλία και τα παρουσιάζει σε συναυλίες.
1970 Μέλος της «Ακαδημίας Επιστημών και Γραμμάτων» του Μάιντς(Δ.Γερμανία).
1972 Βραβείο ποίησης της Μπιενάλε του «Knocke» (Βέλγιο).
1973 Συμμετέχει στις διαδηλώσεις οικοδόμων και φοιτητών στο Πολυτεχνείο.
1974 Βραβείο Ντιμιτρόφ (Βουλγαρία). Για το Πολυτεχνείο «Σκοτωμένοι επί τόπου μπροστά στο παράνομο μικρόφωνο, κ’η φωνή τους ακόμα Αδέλφια, Αδέλφια…»(Το σώμα και το αίμα).
1975 Γνωρίζει διεθνείς τιμές και διακρίσεις. Αναγορεύεται επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης . προτείνεται για Νόμπελ.
1976 Βραβείο «Taormina», Κατάνια Ιταλίας.
1977 Βραβείο Λένιν για την ειρήνη, μέλος της Ακαδημίας Μαλλαρμέ (Γαλλία).
1978-87 Επίτιμος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Μπέρμιγχαμ (Αγγλία).
1979 το βραβείο (Διεθνές Βραβείο Ειρήνης για τον Πολιτισμό.
1984 διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
1990 Πεθαίνει στην Αθήνα και ενταφιάζεται στη Μονεμβασιά.
Χρονολόγιο
1909 Γέννηση του ποιητή (Πρωτομαγιά) στη Μονεμβασιά. Ο πατέρας του Ελευθέριος ήταν μεγαλοκτηματίας, η μητέρα του Ελευθερία ήταν από αρχοντική οικογένεια του Γυθείου. Έχουν ήδη τρία παιδιά , τον Δημήτρη, τη Νίνα και τη Λούλα.κκκ
1921 Μετά το δημοτικό και το Σχολαρχείο εγγράφεται στο Γυμνάσιο Γυθείου όπου φοιτά ως το 1925.Πεθαίνει ο αδερφός του από φυματίωση και μετά τρεις μήνες η μητέρα του από την ίδια αρρώστια.
1924 Δημοσιεύονται ποιήματά του στη «Διάπλαση των Παίδων».
1925 Η οικογένειά του καταστρέφεται οικονομικά από το χαρτοπαικτικό πάθος του πατέρα του ο ίδιος με την αδερφή του Λούλα έρχεται στην Αθήνα για να εργαστεί στην Εθνική Τράπεζα σαν γραφέας.
1926 Ο Γιάννης Ρίτσος προσβάλλεται από φυματίωση, ενώ ο πατέρας του έχει χρεοκοπήσει οικονομικά και ψυχικά ασθενής κλείνεται στο ψυχιατρείο του Δαφνίου, «Ό,τι αγάπησα μου το πήρε ο θάνατος και η τρέλα». Εγγράφεται στη νομική σχολή, αλλά δεν φοιτά.
1927-29 Εισάγεται στο νοσοκομείο «Σωτηρία», όπου νοσηλεύεται για τρία χρόνια. Εκεί γνωρίζεται με μαρξιστές και διανοούμενους της εποχής καθώς και με τη Μαρία Πολυδούρη.
1930 Μεταφέρεται διαδοχικά σε σανατόρια στην περιοχή των Χανίων. Διαμαρτύρεται δημόσια για τις άθλιες συνθήκες του ασύλου φυματικών Καψαλώνας στην Κρήτη. Εισακούεται από τους αρμόδιους.
1931-34Επιστρέφει στην Αθήνα και συνδέεται με τους «Πρωτοπόρους» και την «Εργατική Λέσχη». Για βιοποριστικούς λόγους στρέφεται στο εμπορικό θέατρο και συμμετέχει σε παραστάσεις ως ηθοποιός, χορευτής και σκηνοθέτης. Το 1934 προσλαμβάνεται διορθωτής στον εκδοτικό οίκο «Γκοβόστη». Δοκιμάζεται από τη φτώχεια. Εκδίδεται το πρώτο βιβλίο ποιημάτων του με τον τίτλο «Τρακτέρ». Αρχίζει να συνεργάζεται με το «Ριζοσπάστη» και γίνεται μέλος του ΚΚΕ.
1935 Κυκλοφορεί το δεύτερο βιβλίο του «Πυραμίδες».
1936 Γράφει και εκδίδει τον «Επιτάφιο» συγκλονισμένος από τα θύματα της μεγάλης καπνεργατικής απεργίας του Μαΐου στη Θεσσαλονίκη.
1937-38 Εισάγεται στο Δαφνί και η Λούλα, ενώ ο ίδιος νοσηλεύεται για λίγο στο σανατόριο της Πάρνηθας. Γίνεται μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Κυκλοφορεί το «Τραγούδι της Αδελφής μου». Το 1938 κυκλοφορεί η «Εαρινή Συμφωνία». Πεθαίνει ο πατέρας του. Προσλαμβάνεται στο Βασιλικό (αργότερα Εθνικό) Θέατρο.
1939-40 Βγαίνει από το ψυχιατρείο η Λούλα. Μετακινείται στη Λυρική Σκηνή, όπου εργάζεται ως χορευτής.
1941- 42 Κατοχή, η υγεία του επιδεινώνεται. Προσχωρεί στο ΕΑΜ και προσφέρει τις υπηρεσίες του στον αντιστασιακό αγώνα «Το φεγγάρι είναι το κράνος του γερμανού φαντάρου. Αμπαρώσου καλά…» 1944-45 Ακολουθεί τους νικημένους των «Δεκεμβριανών» του 1944 στη Μακεδονία. Γράφει θεατρικά έργα. Επιστρέφει στην Αθήνα, όπου συνεργάζεται με το περιοδικό «Ελεύθερα Γράμματα» και εκδίδει την ποιητική σύνθεση « ο σύντροφός μας ο Νίκος Ζαχαριάδης».
1948-52 Εξορίζεται στη Λήμνο, στη Μακρόνησο, στον Αϊ-Στράτη, στην Ικαρία. «Ποιός να το πει πως βρίσκονται οι μισοί κάτου απ’ το χώμα/ κ’οι άλλοι μισοί στα σίδερα;»(Ρωμιοσύνη) .Απολύεται μετά από διαμαρτυρίες διανοουμένων του εξωτερικού Άραγκον, Νερούδα, Πικάσο κ.α.). Συνδέεται με το νεοσύστατο κόμμα της ΕΔΑ και συνεργάζεται με την εφημερίδα «Αυγή». 1953-55 Παντρεύεται την γιατρό Γαρυφαλιά Γεωργιάδου, το 1955 γεννιέται η μονάκριβη κόρη του Ελευθερία. «Κοριτσάκι προχθές γεννήθηκες εσύ, χτες η μητέρα σου κι εγώ…»
1955-56 Ο Γιάννης Ρίτσος τιμάται με το Α κρατικό βραβείο ποίησης για τη συλλογή του «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος» η οποία μεταφράστηκε σε 20 γλώσσες. Ο Ρίτσος ταξιδεύει στη Σοβιετική Ένωση(ανταποκριτής της Αυγής). 1958 Διώκεται ποινικά μαζί με άλλους για το αφιέρωμα της «Επιθεώρησης Τέχνης» στα σαραντάχρονα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Ταξιδεύει στη Ρουμανία και στη Βουλγαρία.
1960 Εκδίδεται σε δίσκο ο «Επιτάφιος» μελοποιημένος από το Μίκη Θεοδωράκη.
1962 Ταξιδεύει ξανά στη Ρουμανία όπου γνωρίζει τον Ναζίμ Χικμέτ. Ταξιδεύει στην Τσεχοσλοβακία, στην Ουγγαρία και στην Ανατολική Γερμανία. 1964 Υποψήφιος της ΕΔΑ στις εκλογές ,δεν εκλέγεται.
1966 Ταξιδεύει στην Κούβα. Κυκλοφορεί σε δίσκο η «Ρωμιοσύνη» μελοποιημένη από το Θεοδωράκη.
1967 Απριλιανή δικτατορία. Ο Γ.Ρίτσος εξορίζεται στη Γυάρο, Λέρο και Σάμο(κατ’οίκον περιορισμός) ως το 1970.
1968 Στέλνει κρυφά στη Γαλλία το «Πέτρες, Επαναλήψεις, Κιγκλίδωμα» και τα «Δεκαοχτώ Λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας», που τα μελοποιεί ο Θεοδωράκης ,ο οποίος βρίσκεται στη Γαλλία και τα παρουσιάζει σε συναυλίες.
1970 Μέλος της «Ακαδημίας Επιστημών και Γραμμάτων» του Μάιντς(Δ.Γερμανία).
1972 Βραβείο ποίησης της Μπιενάλε του «Knocke» (Βέλγιο).
1973 Συμμετέχει στις διαδηλώσεις οικοδόμων και φοιτητών στο Πολυτεχνείο.
1974 Βραβείο Ντιμιτρόφ (Βουλγαρία). Για το Πολυτεχνείο «Σκοτωμένοι επί τόπου μπροστά στο παράνομο μικρόφωνο, κ’η φωνή τους ακόμα Αδέλφια, Αδέλφια…»(Το σώμα και το αίμα).
1975 Γνωρίζει διεθνείς τιμές και διακρίσεις. Αναγορεύεται επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης . προτείνεται για Νόμπελ.
1976 Βραβείο «Taormina», Κατάνια Ιταλίας.
1977 Βραβείο Λένιν για την ειρήνη, μέλος της Ακαδημίας Μαλλαρμέ (Γαλλία).
1978-87 Επίτιμος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Μπέρμιγχαμ (Αγγλία).
1979 το βραβείο (Διεθνές Βραβείο Ειρήνης για τον Πολιτισμό.
1984 διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
1990 Πεθαίνει στην Αθήνα και ενταφιάζεται στη Μονεμβασιά.
