ΣΤΑ ΤΡΙΚΑΛΑ ΣΤΑ ΔΥΟ...ΣΤΕΝΑ
ΤΑ ΣΤΕΝΑ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ
Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΣΥΝΟΙΚΙΑ ΤΩΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ «ΒΑΡΟΥΣΙ»Η σημασία της λέξης Βαρούσι
Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς δόθηκε η ονομασία «Βαρούσι». Σχετικά όμως με τη σημασία της λέξης υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές. Κατ’ άλλους η λέξη είναι Ουγγρική που τη δανείστηκε η Τούρκικη γλώσσα και σημαίνει προάστιο. Επίσης, ο Consivery γράφει ότι η παλιά πόλη ονομάζεται VARONCH που στην Αλβανική γλώσσα σημαίνει προάστιο. Ακόμη ο Μοσχόπουλος την αναφέρει ως την έξω από το φρούριο συνοικία. Άλλη άποψη είναι ότι οι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν τη λέξη για συνοικία που κατοικείται μόνο από χριστιανούς.
Αρχιτεκτονική των σπιτιών
Όλα τα σπίτια του Βαρουσίου είναι ομοιόμορφα σε Τούρκικο ρυθμό κτισμένα. Τα παλιά χρόνια ξεχώριζαν για την ομορφιά, την αρχοντιά και τη γραφικότητά τους.
Είναι χτισμένα μεταξύ 17ου και 18ου αιώνα. Είναι συνήθως τοποθετημένα στο δρόμο και πιο σπάνια η αυλή βρίσκεται στην πρόσοψη. Το σχήμα των περισσοτέρων είναι ακανόνιστο, ορθογωνικό Γ ή Π με πολύ μικρά σκέλη.
Υλικά κατασκευής και χρώματαΤα υλικά κατασκευής τους είναι κυρίως ξύλα, καλαμωτές, σοβάς ή πλίνθοι στα διάκενα. Είναι σοβατισμένα και βαμμένα με διάφορα χρώματα, κυρίως ανοικτές αποχρώσεις: λουλακί, ροζ, πράσινο και έχουν κεραμοσκεπαστές στέγες, που είναι επικλινείς με μακριές μαρκίζες που δημιουργούν ίσκιο. Τα επάνω πατώματα προεξέχουν στους δρόμους για να αυξάνουν τον ωφέλιμο χώρο στις αυλές και στα δωμάτια των σπιτιών. Στοιχεία χαρακτηριστικά των σπιτιών που συνθέτουν τη λειτουργία τους είναι:
To υπόγειο Ελάχιστα από τα σπίτια που είχαν λιθόκτιστα υπόγεια θολωτά για να αποθηκεύσουν τα υπάρχοντά τους, σώζονται. Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο το υπόγειο χρησίμευε ως καταφύγιο.
Το ισόγειο Για λόγους ασφάλειας ή λειτουργικούς δεν είχε παράθυρα προς το δρόμο. Αντίθετα σειρές παραθύρων στον όροφο φωτίζουν το εσωτερικό και επιτρέπουν τη θέα. Η όψη προς την αυλή έχει περισσότερα ανοίγματα. Στο ισόγειο υπάρχουν κυρίως βοηθητικοί χώροι: κελάρια, αποθήκες ξύλων, εργαλείων κ.λπ.
Το ανώι Το ανώι ή χαγιάτι βρίσκεται στον όροφο ο οποίος είναι πολύ βασικός χώρος, γιατί σ’ αυτόν ανοίγονται όλα τα άλλα δωμάτια. Ήταν απλά επιπλωμένο και αποτελούσε το καθημερινό δωμάτιο της οικογένειας. Στη μέση συνήθως είχε ένα μεγάλο τραπέζι της οικογένειας, σε μια γωνιά του τοίχου ήταν ο αργαλειός, σε μια άλλη γωνιά το εικονοστάσι που το φώτιζε μια καντήλα κρεμασμένη από το ξύλινο σκαλιστό ταβάνι του χαγιατιού και στο βάθος του δωματίου υπήρχε το τζάκι.
Στα σπίτια που δεν υπάρχει ανώι υπάρχει ένας αντίστοιχος κεντρικός κλειστός χώρος που εξελίχθηκε στον κεντρικό θάλαμο των νεοκλασικών αρχοντικών.
Τα σαχνιστιά ή ερκέρ Αυτό είναι το στοιχείο που χαρακτηρίζει κυρίως τη συγκεκριμένη παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Πρόκειται για προεξοχές του ισογείου στο σημείο που αρχίζει ο όροφος. Εκτός από τη χάρη που δίνουν στο σπίτι έχουν και λειτουργική σημασία, γιατί μεγαλώνουν τους χώρους των δωματίων και βοηθούν στον καλύτερο προσανατολισμό.
Τα σαχνιστιά ή ερκέρ
Τα δωμάτια Τα δωμάτια στον όροφο είναι ευρύχωρα, ευάερα, ευήλια και διατάσσονται γύρω από το ανώι ή τον κεντρικό κλειστό χώρο. Χαρακτηριστικό είναι το χειμωνιάτικο δωμάτιο.
Τα παράθυρα Είναι καφασωτά, περιφραγμένα με κάγκελα συνήθως από τα οποία ήταν δεμένες με σύρμα πολλές γλάστρες με λουλούδια.
Η σκάλα Η σκάλα προς τον όροφο είναι ξύλινη ή πέτρινη.
Η συνοικία του «Βαρουσίου» έχει κριθεί διατηρητέα και όσα σπίτια χτίζονται πάνω από τα παλιά που έχουν πέσει, διατηρούν το ρυθμό των παλιών.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ" ΣΑΚΑΦΛΙΑ"
Τα Τρίκαλα έγιναν γνωστά στο Πανελλήνιο, χάρη στην ιστορία του Σακαφλιά που περιγράφει σε κάποιο από τα τραγούδια του ο Βασίλης Τσιτσάνης: «Στα Τρίκαλα, στα δυο στενά, σκοτώσανε το Σακαφλιά ...».
Βρισκόμαστε στην εποχή του Μεσοπολέμου, λίγο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, και στα Τρίκαλα δεσπόζει η φυσιογνωμία του μποέμ τύπου και καρδιοκατακτητή των γυναικών, του ξακουστού Σακαφλιά («φίλος της σάρκας»). Ο Σακαφλιάς, ωραίος στο παράστημα, είχε αναστατώσει την τρικαλινή κοινωνία με τα καμώματά του, ώσπου κάποιοι του στήσανε καρτέρι στα στενά σοκάκια του Βαρουσίου και τον μαχαιρώσανε. Με το θάνατό του ο Σακαφλιάς πέρασε στη σφαίρα του μύθου και της λαϊκής παράδοσης με τον Βασίλη Τσιτσάνη να του αφιερώνει το περίφημο ρεμπέτικο τραγούδι. Έτσι καθιερώθηκε συχνά οι Τρικαλινοί να αποκαλούνται «Σακαφλιάδες».
Τα Τρίκαλα έγιναν γνωστά στο Πανελλήνιο, χάρη στην ιστορία του Σακαφλιά που περιγράφει σε κάποιο από τα τραγούδια του ο Βασίλης Τσιτσάνης: «Στα Τρίκαλα, στα δυο στενά, σκοτώσανε το Σακαφλιά ...».
Βρισκόμαστε στην εποχή του Μεσοπολέμου, λίγο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, και στα Τρίκαλα δεσπόζει η φυσιογνωμία του μποέμ τύπου και καρδιοκατακτητή των γυναικών, του ξακουστού Σακαφλιά («φίλος της σάρκας»). Ο Σακαφλιάς, ωραίος στο παράστημα, είχε αναστατώσει την τρικαλινή κοινωνία με τα καμώματά του, ώσπου κάποιοι του στήσανε καρτέρι στα στενά σοκάκια του Βαρουσίου και τον μαχαιρώσανε. Με το θάνατό του ο Σακαφλιάς πέρασε στη σφαίρα του μύθου και της λαϊκής παράδοσης με τον Βασίλη Τσιτσάνη να του αφιερώνει το περίφημο ρεμπέτικο τραγούδι. Έτσι καθιερώθηκε συχνά οι Τρικαλινοί να αποκαλούνται «Σακαφλιάδες».
