Συντεταγμένες: 39°34′51″N 21°41′34″E / 39.58083,21.69278
(Χάρτης), για όσους χρησιμοποιούν ηλ.μέσα εντοπισμού GPS.
Κεφαλόβρυσο Γεωγρ. διαμ. Θεσσαλίας Περιφέρεια Κεντρικής Ελλάδας Νομός Τρικάλων Δήμος Φαλωρείας Πληθυσμός 945 (2001) Υψόμετρο 125 m
Το Κεφαλόβρυσο είναι ένα χωριό του Δήμου Φαλωρείας, στον Νομό Τρικάλων. Είχε πληθυσμό 945 κατοίκων το 2001 και είναι το μεγαλύτερο χωριό και έδρα του δήμου. Το Κεφαλόβρυσο βρίσκεται 7 χιλιόμετρα βορειοδυτικά των Τρικάλων σε υψόμετρο 125 μέτρων και καταλαμβάνει έκταση 12.249 στρεμμάτων.
Το παλιό Δημαρχείο στο κέντρο του χωριού
Ονομασία:Η παλιά ονομασία του χωριού ήταν «Μέρτζιον», «Μέρτζι», «Μικρό Μέρτζι», «Μικρό Μέρτσι». Η λέξη Μέρτσι προέρχεται από την παλαιοσλάβικη "μερτς" (mrc) που με τη σειρά της ανάγεται στην -πάλι- παλαιοσλάβικη λέξη "μρκ" (mrk) και σημαίνει "σκοτεινός", "μαύρος", "μαυριδερός". Άλλωστε στο Κεφαλοβρυσο υπάρχει τοπωνύμιο "μαυρόεια" δηλωτικό των χωμάτων της περιοχής. Για τη σημερινή ονομασία του χωριού υπάρχουν διάφορες προφορικές παραδόσεις. Σύμφωνα με τη γραπτή παράδοση, ένας ληστής προγενέστερης εποχής που δρούσε στην περιοχή του Μετσόβου είχε βρει ένα σπουδαίο τρόπο να κατεβάζει τα κλοπιμαία στον θεσσαλικό κάμπο αποφεύγοντας τους ελέγχους της χωροφυλακής. Έριχνε τα φλουριά και τις λίρες στο ρέμα που ξεκινούσε από το Μέτσοβο και αυτό τα κατέβαζε στη λίμνη του χωριού Μέρτσι. Εκεί το πρωτοπαλίκαρο του ληστή έκανε δήθεν ότι έπαιρνε νερό από την πηγή μαζεύοντας με τρόπο τα κλοπιμαία. Το σχέδιο λειτουργούσε για τους ληστές μέχρι τη μέρα που ένας χωρικός είδε το πρωτοπαλίκαρο να επιστρέφει από την πηγή με δυο βαριά σακιά και ενημέρωσε τη χωροφυλακή. Τότε οι χωροφύλακες ανέβηκαν στο Μέτσοβο, έπιασαν τον ληστή, τον αποκεφάλισαν και πέταξαν το κεφάλι του στο ρέμα. Έτσι την επόμενη μέρα που το πρωτοπαλίκαρο πήγε στη λίμνη να πάρει τα κλοπιμαία βρήκε αντί αυτών το κομμένο κεφάλι του καπετάνιου του. Από εκείνη τη μέρα δόθηκε στο χωριό το όνομα Κεφαλόβρυσο.
Ιστορία:Η πρώτη επίσημη αναφορά στο «χωρίον Μέρτζι» είναι σε ένα έγγραφο του 1163 για την Επισκοπή Σταγών. Ως «Μέρτζι» αναφέρεται στις επικυρώσεις της περιουσίας της Επισκοπής των ετών 1336 και 1393, και σε μια άλλη επικύρωση του μοναστηριού Πόρτα Παναγιά του 1382. Με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το χωριό, όπως και η υπόλοιπη Θεσσαλία, περιήλθε στην κατοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σε καταγραφή του 1820 για το Βιλαέτι Τρίκκης και Σταγών το «Μέρτζι Μικρόν» είχε 19 σπίτια. Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας από τους Τούρκους το 1881, το χωριό καταγράφεται ως συνοικισμός του Δήμου Τρικκαίων με 450 κατοίκους. Το 1912 αναγνωρίζεται ως αυτόνομη κοινότητα με την ονομασία «Κοινότης Μέρτζι-Μικρό». Στη νέα κοινότητα υπάγονται και οι συνοικισμοί Λέστενο(σημερινός Διπόταμος) και Ρόγγια. Το 1919 το Λέστενο και τα Ρόγγια αποσπώνται από την κοινότητα Μικρού Μερτσίου και συνθέτουν την κοινότητα Λεστένου. Το 1924 η κοινότητα μετονομάζεται σε «Κοινότητα Κεφαλοβρύσου Τρικάλων». Από το 1999 έως σήμερα είναι τοπκό διαμέρισμα του Δήμου Φαλωρείας και έδρα του Δήμου.
Ο υγρότοπος ''Γκιτζής"
Τοποθεσία:Το χωριό λίγο πριν τα μέσα του 16ου αιώνα βρισκόταν βορειότερα στη θέση "Λάκα". Διάφορες αρρώστιες(ελονοσία, χολέρα, τύφος) καθώς και η έλλειψη νερού ανάγκασε 13 από τις 24 τότε οικογένειες να μετακινηθούν ανατολικά προς τη σιδηροδρομική γραμμή Τρικάλων-Καλαμπάκας και να εγκατασταθούν στη θέση "Μαγούλα". Το νέο χωριό ονομάστηκε «Μεγάλο Μέρτζι»(σημερινό Μεγαλο Κεφαλόβρυσο) και το άλλο «Μικρό Μέρτζι» ή «Λάκα Μέρτζι» λόγω αυτής της κατανομής των οικογενειών( σήμερα μεγαλύτερο σε πληθυσμό είναι το χωριό μου). Στη σημερινή θέση του χωριού υπήρχε ένα παρθένο δάσoς απο βελανιδιές, λεύκες και ιτιές. Οι Μικρομερτσιώτες είχαν ως κύρια ασχολία την κτηνοτροφία, βόσκωντας τα κοπάδια τόσο στο αρχικό χωριό όσο και στο συγκεκριμένο δάσος. Κάποια μέρα ένα γουρούνι ξέφυγε από την επιτήρηση του βοσκού και μπήκε στο δάσος. ¨Οταν το βρήκε ο ιδιοκτήτης ήταν γεμάτο λάσπες, το παρακολούθησε και βρήκε την πηγή νερού καθώς και μια μεγάλη λίμνη. Έτσι με τους υπόλοιπους Μικρομερσιώτες έκοψαν τα δέντρα, καθάρισαν την πηγή και εγκαταστάθηκαν εκεί, δημιουργώντας το σημερινό οικισμό. Η έκταση της λίμνης παλιότερα ανερχόταν στα 20 στρέμματα αλλά σήμερα έχει περιοριστεί. Το βάθος της έφτανε τα 3 μέτρα και η νεολαία του χωριού κολυμπούσε και ψάρευε σε αυτή. Από το νότιο άκρο της λίμνης αρχίζει σταδιακά να οριοθετείται η αφετηρία του Κουμέρκη ή Γκιντζή η Μερτσιώτικου ποταμού, του οποίου παλιότερα σε μεγάλα τμήματα της διαδρομής το πλάτος έφθανε μέχρι τα 40 μέτρα.Εκεί κοντά στην όχθη της λίμνης βρίσκεται ακόμη το σπίτι του παππού μου Σταύρου Ντιντή.
Τα παιδιά μου Μαριάννα και Σταύρος κοντά στο σπίτι του παππού μου.
Το σπίτι του Σταύρου Ντιντή,το πατρικό σπίτι της μητέρας μου, όπως είναι σήμερα.
Στοιχεία για τον πληθυσμό του χωριού
1889 555
1920 679
1928 796
1940 932
1951 1053
1961 1150
1971 928
1981 905
1991 907
2001 945
Οικονομία:Οι κάτοικοι του Κεφαλοβρύσου ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, παράγοντας σιτάρι,κριθάρι, καλαμπόκι και βαμβάκι. Επίσης ένας μεγάλος αριθμός κατοίκων ασχολείται με τα κηπευτικά και ιδίως με τα θερμοκήπια και μια μικρή μερίδα ανθρώπων ασχολείται με τη βιολογική καλλιέργεια. Πολλοί είναι και οι κάτοικοι που εργάζονται στην κοντινή πόλη των Τρικάλων σε διάφορες ιδιωτικές επιχειρήσεις και δημόσιες υπηρεσίες. Στο Κεφαλόβρυσο εδρεύουν και εργοστάσια ξυλείας, επίπλων και σιδήρου απασχολώντας μερικούς κατοίκους του χωριού. Τέλος, ένα πλήθος Κεφαλοβρυσιωτών ζει και εργάζεται σε χώρες της Ευρώπης και κυρίως στη Γερμανία, αλλά και στην Αμερική και την Αυστραλία.
Πηγή: Το βιβλίο "Το Κεφαλόβρυσο Τρικάλων - Κοντά στις ρίζες" του καθηγητή φυσικής αγωγής κ. Θεόδωρου Καλογράνα, έκδοση Δήμου Φαλώρειας, Κεφαλόβρυσο 2010.
έχουν ληφθεί αποσπάσματα και από τη WikipediaΠαπαγεωργόπουλος Αντώνης
