29 Αυγούστου 2010

ΤΑ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΤΟΝ 16ο ΑΙΩΝΑ


 
Στα Τρίκαλα και την Ελασσόνα ιδρύθηκαν τα πρώτα σχολεία στην περιοχή της Θεσσαλίας, ήδη από τον 16ο αιώνα, σύμφωνα με στοιχεία του Κώστα Σπανού, εκπαιδευτικού και εκδότη του περιοδικού "Θεσσαλικό ημερολόγιο", τα οποία περιλαμβάνονται στα πρακτικά του συνεδρίου για τον τοπικό πολιτισμό και την εκπαίδευση, που εκδόθηκαν πρόσφατα από τη διεύθυνση πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Τρικάλων.

Γύρω στα τέλη του 15ου αιώνα, την εποχή δηλαδή κατά την οποία άρχισε να κάμπτεται η οθωμανική ορμητικότητα, ο Ελληνισμός άρχισε να οργανώνεται και η κατάσταση άλλαξε προς το καλύτερο, με αργά βήματα στην αρχή και γοργότερα μετά τα μέσα του 16ου αιώνα.
Στη Θεσσαλία, τα αρχαιότερα σχολεία, με βάση τις γραπτές......μαρτυρίες που υπάρχουν μέχρι σήμερα, ιδρύθηκαν στα Τρίκαλα (1543) και στην Ελασσόνα (1567).

Το σχολείο των Τρικάλων


Το σχολείο των Τρικάλων, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, λειτουργούσε, ήδη, το 1543 στον ναό της Επίσκεψης, με δάσκαλο

τον παπά-Θεοδόσιο, σακελάριο της Μητρόπολης της Λάρισας, η έδρα της οποίας είχε μεταφερθεί από χρόνια στα Τρίκαλα.

Το σχολείο αυτό, το οποίο ήταν της εγκύκλιας παιδείας, είχε στόχους περισσότερο πρακτικούς καθώς αναφέρεται η "μάθησις νοταρίων" και η "μάθησις μουσικών οργάνων".

«Η πληροφορία για την ύπαρξη σχολείου στα Τρίκαλα προέρχεται από μία ενθύμηση, που διαβάζοντάς την, διαπιστώνουμε ότι το επίπεδο του γραφέα είναι υψηλό, γεγονός το οποίο δείχνει ότι ο δάσκαλος παπά-Θεοδόσιος ήταν πολύ αξιόλογος, για την εποχή του. Εάν μάλιστα συγκρίνουμε την ενθύμηση αυτή με κάποιες άλλες του 19ου αι., γραμμένες από δασκάλους σε χωριά της Δυτικής Θεσσαλίας, θα διαπιστώσουμε ότι το επίπεδο του 1543 ήταν κατά πολύ ανώτερο του 19ου αιώνα», τονίζει ο εκπαιδευτικός.

Πότε, ακριβώς, ιδρύθηκε το σχολείο των Τρικάλων δεν είναι δυνατό να το προσδιορίσουμε. Οπωσδήποτε, όμως, επισημαίνει ο κ. Σπανός, πριν από το 1543. Στο σχολείο αυτό φοίτησαν ο Νικηφόρος Παράσχης Καντακουζηνός, ο "διδάσκαλος", για 12 χρόνια, γεννημένος στα Τρίκαλα, γύρω στα 1537, και ο αρχιεπίσκοπος του Δομενίκου και Ελασσόνας Αρσένιος, γεννημένος στα Καλογριανά της Καρδίτσας το 1550.

Ο Αρσένιος, μάλιστα, είχε ως δάσκαλό του το σοφό δάσκαλο και μοναχό Ματθαίο, ο οποίος δίδασκε στους μαθητές του «γραμματικά, ποιητικά και ρητορικά μαθήματα, προστάξει και προθυμία του πανιερωτάτου μητροπολίτου Λαρίσης Ιερεμίου», ο οποίος εκλέχθηκε το 1568/1569.

Το γεγονός αυτό, σύμφωνα με τον κ. Σπανό, δείχνει ότι το σχολείο των Τρικάλων λειτουργούσε την περίοδο 1543-1569.

Ο μητροπολίτης Ιερεμίας έδωσε νέα ώθηση στο σχολείο αυτό, το οποίο φρόντιζε μέχρι το 1572, οπότε εκλέχθηκε οικουμενικός πατριάρχης.
Το σχολείο των Μετεώρων

Το σχολείο στα Μετέωρα σύστησε, στα 1550, ο μοναχός Μεθόδιος, ο οποίος υπήρξε μαθητής του Θεοφάνη Ελεαβούλκου. Ο Μεθόδιος, έχοντας πάρει υψηλού επιπέδου παιδεία ο ίδιος, ανέβασε και το επίπεδο του σχολείου σε τέτοιο βαθμό, ώστε να το χαρακτηρίζουν οι γνωστοί του, με τους οποίους αλληλογραφούσε, με κάποια δόση υπερβολής, Σωκράτους Ακαδημία εν Μετεώρω.

Ο κύκλος αυτού του σχολείου έκλεισε, πιθανότατα γύρω στα 1558, όταν ο Μεθόδιος εκλέχθηκε μητροπολίτης του Μελενίκου.

Οι μαθητές του πρέπει να ήταν, κατά κύριο λόγο, οι μοναχοί των Μετεώρων, αναφέρει ο κ. Σπανός.


Το σχολείο της Ελασσόνας




 
Ο χρόνος ίδρυσης του σχολείου της Ελασσόνας δεν είναι γνωστός. Γνωρίζουμε μόνο ότι το 1567 ήδη λειτουργούσε ως σχολείο απόρων παίδων. Με βάση τα προαναφερθέντα, η ίδρυση του πρέπει να έγινε μερικά χρόνια νωρίτερα από το 1567, ίσως λίγο μετά την ίδρυση του σχολείου των Τρικάλων.

Ο χαρακτηρισμός του ως σχολείο απόρων και η ύπαρξη του κονακίου, δηλαδή ενός χώρου φιλοξενίας των μαθητών, δηλώνουν την πρωτοποριακή μορφή του, διαπιστώνει ο εκδότης του περιοδικού "Θεσσαλικό ημερολόγιο".

Την πληροφορία για την ύπαρξη του ως σχολείου την αντλούμε από ένα οθωμανικό έγγραφο, έναν βακουφναμέ (ιεροδικαστική πράξη για την σύσταση ενός βακουφίου, αφιερωτήριο), το οποίο εκδόθηκε στις 10 Απριλίου του 1567 υπέρ της Μονής του Ξηροποτάμου του Αγίου Όρους.

Στο έγγραφο καταγράφθηκαν οι ιδιοκτησίες της μονής αυτής στη Θεσσαλονίκη, την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη και την Ελασσόνα.

"Είναι εντυπωσιακό, λοιπόν, το γεγονός ότι το 1567, στην Ελασσόνα, οι υπεύθυνοι λειτουργίας του σχολείου είχαν εξασφαλίσει το χώρο σίτισης και ύπνου (κονάκι) στους μαθητές του. Το γεγονός ότι το έγγραφο, στο οποίο αναφέρεται η ύπαρξη ενός σχολείου, εκδόθηκε από την οθωμανική διοίκηση δείχνει ότι η λειτουργία του δεν ήταν απαγορευμένη, όπως φυσικά και του σχολείου των Τρικάλων, το οποίο λειτουργούσε στην έδρα του σαντζακίου της Θεσσαλίας", επισημαίνει ο εκπαιδευτικός.

Το σχολείο της Ελασσόνας λειτουργούσε, τουλάχιστον μέχρι την δεκαετία 1580-1590, στην Μονή της Ολυμπιώτισσας, πάνω από την πόλη.

24 Αυγούστου 2010

ΤΟ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ
Το 1ο Δημοτικό Σχολείο Τρικάλων, αναφέρεται μεταξύ άλλων πως ιδρύθηκε το 1882 και είναι το πρώτο σχολείο της πόλης. Τα πρώτα χρόνια και ως το 1876 στεγαζόταν σε παλιό οίκημα κοντά στο ναό του Αγ. Στεφάνου, που ήταν τότε ο Μητροπολιτικός ναός.
To 1876 χτίστηκε η «Δωροθέα Σχολή των Θεσσαλικών Τρικάλων», με χορηγία του Μητροπολίτη Δωρόθεου Σχολάριου, στην οποία στεγάστηκε το 1ο Δημοτικό Σχολείο.
Απ' τη σχ. χρονιά 1975-1976 το 1ο Δημοτικό Σχολείο Τρικάλων στεγάστηκε σε μισθωμένα οικήματα στην οδό Χ. Τρικούπη και σε ξύλινα παραπήγματα. Έτσι το 1ο Δημοτικό Σχολείο Τρικάλων, που πριν ένα αιώνα διέθετε το ωραιότερο διδακτήριο, λειτούργησε για δεκαπέντε χρόνια σε δύσκολες συνθήκες.
Στις 2/2/1989 έγινε η μεταστέγαση σε νέο σύγχρονο δημόσιο διδακτήριο επί της οδού Δερβενακίων και Πιτσάκου. Στις 17/11/2006 έλαβε την προσωνυμία «Δωρόθεος Σχολάριος» προς τιμήν του μεγάλου ευεργέτη.
Σήμερα στεγάζεται εκεί η Φιλαρμονική του Δήμου Τρικκαίων.

21 Αυγούστου 2010

Δημοτικά σχολεία του νομού Τρικάλων με ξεχωριστή ιστορία
Χρησίμευσαν ως στρατιωτικά νοσοκομεία στη διάρκεια της κατοχής ή λειτούργησαν ως Παιδαγωγική Ακαδημία υπό τη διεύθυνση της Ρόζας Ιμβριώτη, όπως αυτό της Τύρνας
Πρόκειται για δημοτικά σχολεία που χρησίμευσαν ως στρατιωτικά νοσοκομεία στη διάρκεια της κατοχής ή λειτούργησαν ως Παιδαγωγική Ακαδημία, που καταστράφηκαν ολοσχερώς από τους Γερμανούς και ξαναδημιουργήθηκαν από τις ελάχιστες οικονομίες του λαού. Ένα από αυτά το δημιούργησε ο Κοσμάς ο Αιτωλός. Είναι μερικά από τα δημοτικά σχολεία του νομού Τρικάλων τα οποία παρουσιάζονται σε ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε από τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Τρικάλων. Πρόκειται για μια προσεκτική προσπάθεια της οποίας την επιμέλεια είχε ο διευθυντής της υπηρεσίας κ. Απόστολος Τάσιος.
3° Δημοτικό Σχολείο Τρικάλων
Το 3ο Δημοτικό Σχολείο Τρικάλων ιδρύθηκε το 1892 ως 1/τάξιο και λειτούργησε το σχ. έτος 1898-1900 ως 2/τάξιο, το 1900-1922 ως 3/τάξιο, το 1922-1929 ως 4/τάξιο και ως το 1950 ως 6/τάξιο. Το 1929-30 το σχολείο έγινε μεικτό ως 3ο Δημοτικόν Σχολείον Τρικάλων. Τον Σεπτέμβριο 1933 το σχολείο μεταφέρθηκε στο νέο διδακτήριο. Μετά την κήρυξη του πολέμου το 1940 το διδακτήριο επιτάχθηκε και χρησιμοποιήθηκε ως στρατιωτικό νοσοκομείο. Στην περίοδο της κατοχής συνέχισε να χρησιμοποιείται ως νοσοκομείο από τους Ιταλούς και Γερμανούς. Στο διάστημα 1946-49 το διδακτήριο «διαδοχικώς επετάσσετο» και άλλοτε μεν χρησιμοποιήθηκε ως «κρατητήριον», άλλοτε διά «τον στρατωνισμόν διαφόρων στρατιωτών ή χωροφυλάκων και άλλοτε διά την στέγαση/ οικογενειών...». Κατά τα σχολικά έτη 1947-1949 το διδακτήριο χρησιμοποιήθηκε για την στέγαση πενήντα περίπου οικογενειών που κατάγονταν απ' τα χωριά Αγρελιά και Κουμαριά. «Αι οικογένειαι μη έχουσαι μαγειρεία εις την αυλήν εμαγείρευον και έψηνον τους άρτους εντός του διδακτηρίου». Το σχολείο κατά τα έτη 1940-1942 λειτούργησε στο ισόγειο του σχολείου Αγίας Επισκέψεως, αλλά κατά την αρχή του 1942 οι Ιταλοί κατέλαβαν και αυτό το σχολείο, το οποίο χρησιμοποίησαν «ως καραμπιναρίαν». Το 1942 το σχολείο λειτούργησε σε αίθουσα του ισραηλιτικού σχολείου, με λίγους μαθητές και με εκ περιτροπής εργασία των δασκάλων. Το 1944 λειτούργησε στο ισραηλιτικό σχολείο, οδός Σωκράτους και στο γυναικωνίτη της συναγωγής, επί της οδού Αθ. Διάκου.
Τα σχ. έτη 1949-1950, με μεγάλη προσπάθεια του διδακτικού προσωπικού, ανακαινίστηκαν οι αίθουσες του σχολείου.
4° Δημοτικό Σχολείο Τρικάλων
Το διδακτήριο του 4ου Δημοτικού Σχολείου Τρικάλων ανεγέρθηκε στην πλατεία Αγίας Επίσκεψης το 1874, όπως αναγράφεται και στην εντοιχισμένη του επιγραφή, με πρωτοβουλία του τότε Μητροπολίτη Τρίκκης Κωνσταντίνου και με τη συνδρομή του Δήμου Τρικκαίων και των κατοίκων της πόλης. Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής της εποχής εκείνης, πέτρινο με κεραμοσκεπή. Λειτούργησε το 1887. Στην αρχή χρησιμοποιήθηκε ως Γυμνάσιο, Ελληνικό Σχολείο, Δημοτικό Σχολείο Αρρένων, Δημοτικό Σχολείο Θηλέων και από το έτος 1929 που θεσπίστηκε η μεικτότητα των σχολείων χρησιμοποιείται ως διδακτήριο του 4ου εξατάξιου Δημοτικού Σχολείου Τρικάλων. Το 1934 ανακαινίστηκε και ανεγέρθηκαν βοηθητικοί χώροι με κρατική 4° Δημοτικό Σχολείο Τρικάλων και δημοτική αρωγή. Επισκευή έγινε και το 1945 μετά την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων.
Δημοτικό Σχολείο Ελάτης (Τύρνα)
Από πληροφορίες και στοιχεία που υπάρχουν προκύπτει ότι το πρώτο 1/τάξιο σχολείο λειτούργησε στην Ελάτη το 1873. Ο παλαιότερος γενικός έλεγχος είναι του έτους 1907. Το πρώτο διδακτήριο έκτισαν οι κάτοικοι του χωριού με οικονομική βοήθεια και από το εκκλησιαστικό ταμείο. Από το 1885 έως και το 1943 υπηρέτησαν στο σχολείο 22 εκπαιδευτικοί (υπάρχει σχετικός κατάλογος στο αρχείο του σχολείου). Το καλοκαίρι του 1944 η ΠΕΕΑ (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης) ίδρυσε Παιδαγωγική Ακαδημία υπό τη διεύθυνση της Ρόζας Ιμβριώτη και εκπαίδευσε 80 περίπου νέες και νέους οι οποίοι έλαβαν το πτυχίο του παιδαγωγού. Το 1950 και έπειτα από εισήγηση της Επιτροπής Εράνου Βορείων Επαρχιών κρίθηκε ακατάλληλο το παλιό διδακτήριο αποτελούμενο από 2 αίθουσες διδασκαλίας και 1 γραφείο, συνολικού εμβαδού 120 τ.μ. Μετά όμως από επισκευή, χρησιμοποιείται έως και σήμερα και στεγάζει ένα τμήμα του Δημοτικού Σχολείου και το Νηπιαγωγείο. Δαπανήθηκαν 126.000.000 δραχμές και την 10η Νοεμβρίου 1951 έγιναν τα επίσημα εγκαίνια. Το 1956 το 2/τάξιο Δημοτικό Σχολείο Τύρνας μετονομάστηκε σε 2/τάξιο Δημοτικό Σχολείο Ελάτης και αριθμούσε 110 μαθητές. Το 1965 το σχολείο προάχθηκε σε 3/θέσιο. Το 1975 θεμελιώθηκε και το 1976 εγκαινιάστηκε το νέο διώροφο συμπληρωματικό διδακτήριο. Ο 1ος όροφος χρησιμοποιείται έως και σήμερα ως αίθουσα εκδηλώσεων και στο 2ο υπάρχει μία αίθουσα διδασκαλίας και ένα γραφείο.
Δημοτικό Σχολείο Βλαχάβας
Το Δημοτικό Σχολείο Βλαχάβας ιδρύθηκε το 1884. Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκου του χωριού υπήρχε αρχικά κτήριο στο κέντρο του χωριού αποτελούμενο από μία αίθουσα διδασκαλίας και ένα γραφείο που το χρησιμοποιούσε ο δάσκαλος και ως οικία. Το κτήριο αυτό κάηκε στις 26-12-1943 κατά την πρώτη επιδρομή των Γερμανών στο χωριό. Το σχολείο μέχρι τότε λειτουργούσε ως 1/τάξιο με μεγάλο αριθμό μαθητών (περίπου 150), οι οποίοι ήταν και μεγαλύτερης των 12 χρόνων ηλικίας. Το 1950 με προσωπική εργασία των κατοίκων και με τη συνδρομή της Κρατικής Υπηρεσίας Στέγασης, η οποία χορήγησε υλικά, ξυλεία και κεραμίδια, χτίστηκε διδακτήριο στο κέντρο του χωριού με εμβαδόν 50τ.μ. αποτελούμενο από μια αίθουσα.
Δημοτικό Σχολείο Καλομοίρας (Γοδοβάσδα)
Το Δημοτικό Σχολείο Καλομοίρας ιδρύθηκε το 1887. Σώζεται ιδιωτικό συμφωνητικό του 1886 με το οποίο οι κάτοικοι του χωριού ανέθεταν στο γραμματοδιδάσκαλο Ιωάννη Παπαϊωάννου από την Τούρια Κρανιά την εκπαίδευση των παιδιών τους για το σχολικό έτος 1886-1887. Οι ετήσιες αποδοχές του ήταν δώδεκα οθωμανικές λίρες. Λίγο μετά το 1900, κτίστηκε και το πρώτο διδακτήριο με δαπάνη των ίδιων των κατοίκων. Ήταν ένα ισόγειο μονώροφο κτήριο με δύο μεγάλες αίθουσες, γραφείο, κατοικία δασκάλου και υπόγειο. Το 1927 άρχισε η ανέγερση νέου διδακτηρίου, λιθόχτιστο με ασβέστη, χωρίς σχέδιο και με δαπάνες του εκκλησιαστικού συμβουλίου του Ιερού Ναού της Καλομοίρας. Το 1929 διαρρυθμίστηκε ως 2/τάξιο βάσει σχεδίου του Υπουργείου Παιδείας με δαπάνες του κράτους και η κυριότητα του ανήκε στη Σχολική Εφορία. Το 1943 κάηκε από τους Γερμανούς και έμειναν μόνο οι εξωτερικοί τοίχοι. Έως ότου κατασκευαστεί το καινούριο διδακτήριο και ενώ είχε διοριστεί νέος δάσκαλος στο χωριό ο Δημ. Χαρατσάρης, τα μασήματα γίνονταν, πρωί - απόγευμα, στο γυναικωνίτη της εκκλησίας. Το καλοκαίρι οι κάτοικοι πλήρωναν το δάσκαλο επί πλέον από το μισθό του και έκανε μαθήματα υπαίθρια, κάτω από μια μεγάλη καρυδιά. Το σχ. έτος 1948 - 1949 λειτούργησε Νυχτερινό Σχολείο, για όσους ήθελαν να πάρουν απολυτήριο του Δημοτικού, γιατί είχαν διακόψει τη φοίτηση τους λόγω του εμφυλίου.
Δημοτικό Σχολείο Μαλακασίου
Το πρώτο Δημοτικό Σχολείο στο Μαλακάσι ίδρυσε ο Κοσμάς ο Αιτωλός το έτος 1777 και έδωσε εντολή στους γονείς να στείλουν τα παιδιά τους σχολείο και να πληρώσουν αυτοί το δάσκαλο. Όταν έβρισκε καλόγερους ή ιερείς έστελνε αυτούς να διδάξουν. Πριν την απελευθέρωση από τους Τούρκους, το Δημοτικό Σχολείο Μαλακασίου ήταν 4/τάξιο. Η Κοινότητα και οι γονείς των παιδιών συντηρούσαν το σχολείο και πλήρωναν τους δασκάλους. Η φοίτηση τότε δεν ήταν υποχρεωτική και συνεπώς οι μαθητές ήταν λίγοι και από τις πιο εύπορες οικογένειες. Από το 1833 και για 10 έτη στον ίδιο χώρο λειτούργησε παρθεναγωγείο και από το 1870 έως το 1881 χρησιμοποιούνταν η αλληλοδιδακτική μέθοδος. Το 1884 ιδρύθηκε το δημόσιο Δημοτικό Σχολείο Μαλακασίου. Ήταν διώροφο κτήριο με πολλά δωμάτια και υπόγειο. Το 1896 το σχολείο είχε 80 αγόρια και 70 κορίτσια. Το σχολείο αυτό έκαψαν οι Γερμανοί τον Οκτώβριο του 1943. Από το 1945 μέχρι το 1951 για αίθουσα διδασκαλίας χρησιμοποιούνταν ο γυναικωνίτης του Ναού Αγίου Νικολάου. Επειδή τα θρανία είχαν καεί μαζί με το σχολείο, ο δάσκαλος υποχρέωσε την κάθε οικογένεια που είχε παιδιά να κατασκευάσει και να φέρει στο σχολείο ένα θρανίο.

18 Αυγούστου 2010

 Σε λαογραφικά μουσεία  θα μετατρέπονται τα πέτρινα παλαιά σχολεία του  Ν.Τρικάλων
Δέκα παλαιά πέτρινα δημοτικά σχολεία του νομού Τρικάλων μετατρέπονται σε λαογραφικά μουσεία, στο πλαίσιο προγράμματος της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Τρικάλων, που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Πρόκειται για τα δημοτικά σχολεία Αχλαδέας, Παλαιοχωρίου, Μαυρελίου, Καστανιάς, Μυροφύλλου, Παχτουρίου, Καταφύτου, Πλατάνιστου, Μοσχοφύτου και Γαρδικίου.
Όλα τα σχολεία βρίσκονται σε ορεινά δημοτικά διαμερίσματα και κάποτε- πριν ξεκινήσει το μεγάλο κύμα φυγής των κατοίκων προς τα αστικά κέντρα- φιλοξενούσαν τα παιδιά της περιοχής.
Στα δέκα αυτά σχολεία γίνονται εργασίες αποκατάστασης, καθώς, λόγω παλαιότητας, έχουν υποστεί φθορές. Ήδη, στα περισσότερα απ' αυτά έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες της πρώτης φάσης και ακολουθούν αυτές της δεύτερης, κατά την οποία τα σχολεία θα πάρουν την τελική τους μορφή.
Τα περισσότερα από τα δημοτικά διαμερίσματα, όπου βρίσκονται τα παλαιά πέτρινα σχολεία, είναι όμορφα και προκαλούν το ενδιαφέρον των επισκεπτών, λόγω της ύπαρξης σημαντικών μνημείων και την παροχή μεγάλου αριθμού τουριστικών δραστηριοτήτων.
Σύμφωνα με στοιχεία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Τρικάλων, το τοπίο στις κοινότητες, όπου φιλοξενούνται τα δέκα αυτά πέτρινα κτίρια, διαμορφώνεται ως εξής:
Κατάφυτο
Το Κατάφυτο είναι κτισμένο σε υψόμετρο 1.010 μέτρων και ανήκει στη διευρυμένη κοινότητα του Ασπροποτάμου. Η κοινότητα είναι "χαμένη" μέσα σε έλατα, οξιές και διάφορα άλλα δέντρα, σε ένα περιβάλλον όπου η χλωρίδα και η πανίδα βρίσκονται σε πλήρη αρμονία. Το Κατάφυτο διασχίζεται από το χείμαρρο Ποττακό, παραπόταμο του Αχελώου και έχει αρκετές πηγές. Το χωριό σχεδόν ερημώνει το χειμώνα, καθώς οι περισσότεροι κάτοικοί του είναι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι. Διοικητικά, το Κατάφυτο ανήκει στον οικισμό της Μηλιάς. Η τρίκλιτη Βασιλική του Αγίου Νικολάου χρονολογείται από το 1763 και αποτελεί τυπικό δείγμα της λαϊκής αρχιτεκτονικής της περιοχής. Εξίσου ενδιαφέρουσες είναι και οι πέτρινες κατοικίες του χωριού, με αντιπροσωπευτικότερη αυτή της οικογένειας Πετσόπουλου, που χρονολογείται στις αρχές του 19ου αιώνα.
Οι επισκέπτες της περιοχής μπορούν να κάνουν ορειβασία και να επισκεφτούν την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, την πηγή Ανάλατα, καθώς και τον παλιό νερόμυλο.
Γαρδίκι
Το Γαρδίκι (μαζί με την Κρανιά) είναι το μεγαλύτερο από τα χωριά της περιοχής του Ασπροποτάμου, αλλά- δυστυχώς- κατοικείται μόνο το καλοκαίρι.
Οι φυσικές ομορφιές της Αθαμανίας και του Γαρδικίου είναι πολλές. Στην περιοχή υπάρχουν δάση ελάτης και βελανιδιάς, ενώ υπάρχει και μεγάλος αριθμός αξιόλογων εκκλησιών (μνημείων).
Στο Γαρδίκι, όπου υπάρχει και ξενώνας για τη φιλοξενία των επισκεπτών, βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Τριάδας και η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Στην Αθαμανία βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα (1893) και του Προφήτη Ηλία. Στην Αθαμανία διασώζεται, επίσης, ένας παλιός νερόμυλος.
Οι επισκέπτες του Γαρδικίου και της Αθαμανίας μπορούν να κάνουν ορειβασία στην Κακαρδίτσα, αλλά και να επισκεφτούν την Ιερά Μονή Ανταποδόσεως Κοιμήσεως Θεοτόκου και τη θέση "Στρογγυλό", στην πηγή "Γκούρα".
Μυρόφυλλο
Στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Χατζή, σε υψόμετρο 750μ., είναι χτισμένο το Μυρόφυλλο. Το χωριό βρίσκεται πάνω στον κυριότερο άξονα σύνδεσης της Ηπείρου με τη Θεσσαλία, την παλαιά "Αμβρακία Οδό".
Το φυσικό περιβάλλον του οικισμού, όπως η χλωρίδα και η πανίδα, είναι από τα πιο πλούσια της περιοχής, λόγω της έντονης εναλλαγής του τοπίου (Αχελώος και ορεινοί χείμαρροι, δάση, χαράδρες κ.λπ.).
Από τα πιο ιστορικά χωριά της περιοχής, το Μυρόφυλλο, εμφανίζεται με το παλαιό του όνομα, Μυρόκοβο, στα 1336, σε χρυσόβουλο του βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρόνικου Παλαιολόγου, ως το τελευταίο προς την Ήπειρο χωριό της Επισκοπής Σταγών.
Δυστυχώς, από την περίοδο αυτή δεν έχουν διασωθεί μνημεία και οι μοναδικές ενδείξεις αυτού του πλούσιου ιστορικού παρελθόντος είναι οι εκκλησίες και τα γεφύρια. Το πέτρινο τοξωτό γεφύρι που οδηγεί προς τα Ελληνικά και το Καρακονήσι χρονολογείται από αρχές του 13ου αιώνα. Σε ένα ξεροχείμαρρο και 2,5 χλμ από το χωριό είναι χτισμένο το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, που χρονολογείται από τον 16ο με 17ο αιώνα και το οποίο διαθέτει θαυμάσιες τοιχογραφίες.
Οι επισκέπτες τις περιοχής μπορούν να ασχοληθούν με ψάρεμα πέστροφας στο ποτάμι, κολύμπι στις Βάθεις, ενώ έχουν τη δυνατότητα να επισκεφτούν τη μονή του Αγίου Γεωργίου, την εκκλησία του Αγίου Νικολάου και την κορυφή Χατζή.
Καστανιά
Χωριό ορεινό της Νοτίου Πίνδου (850 μ.), σε απόσταση 34χλμ. δυτικά της Καλαμπάκας. Στο δρόμο για την Καλαμπάκα βρίσκεται ο οικισμός Μηλότοπος, που πήρε το όνομά του από τις πολλές μηλιές που καλλιεργούνται στην περιοχή.
Η περιοχή της Καστανιάς είναι κατάφυτη με καστανιές, καρυδιές, μηλιές και άλλα δέντρα. Τα πολλά νερά και οι πλούσιες πηγές της συμπληρώνουν τη μαγεία του τόπου, ενώ οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την υλοτομία.
Γνωστά ήταν τα αρχοντικά σπίτια - φρούρια των Δημάκη, Νικολάκη Λεβέντη και Κυρνάσιου. Στο πρώτο φιλοξενήθηκαν ο Άρης Βελουχιώτης και οι αντιπρόσωποι του ΕΛΑΣ στο βαλκανικό συνέδριο των ανταρτών που έγινε στην Καστανιά, στις 7 Ιουλίου του 1943. Στην περίοδο της τουρκοκρατίας, με δαπάνες του Καστανιώτη, λειτούργησε (έως το 1891) η "Δημοστέργειος Σχολή".
Παχτούρι
Σε υψόμετρο 950μ. και σε απόσταση 13χλμ από τη Μεσοχώρα βρίσκεται το Παχτούρι. Οι μόνιμοι κάτοικοί του φτάνουν τους 300 και ασχολούνται με την κτηνοτροφία.
Ανεβαίνοντας κάποιος στις κορυφές που περιστοιχίζουν το χωριό, μπορεί να απολαύσει την όμορφη θέα, ειδικότερα στο Αυτί, όπου υπάρχει βιότοπος και είναι εύκολη η παρατήρηση άγριων ζώων.
Οι εκδηλώσεις που γίνονται στο χωριό, στις αρχές Αυγούστου, ξεκινούν με ποδοσφαιρικό τουρνουά, με τη συμμετοχή όλων των χωριών του Ασπροποτάμου, συνεχίζονται με διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις και κορυφώνονται το Δεκαπενταύγουστο, με λαϊκό γλέντι.




12 Αυγούστου 2010

Το ιστορικό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου


Για την Εκκλησία μας η Θεοτόκος είναι «του πεσόντος Αδάμ η ανάκλησις, των δακρύων της Εύας η λύτρωσις». Βοήθησε στη σάρκωση του Χριστού, εξυπηρέτησε την παγκόσμια σωτηρία γιατί μ' αυτήν πραγματοποιήθηκε η προαιώνια απόφαση του Θεού: η σάρκωση του Λόγου και η δική μας σωτηρία(Ιω. Δαμασκηνός).
Από τις Θεομητορικές εορτές ξεχωρίζει η εορτή της Κοιμήσεως (15 Αυγούστου). Με αυτήν η Εκκλησία μας εορτάζει την Κοίμηση της Θεοτόκου που περιλαμβάνει, πρώτο, το θάνατο και την ταφή της και, δεύτερο, την ανάσταση και τη μετάστασή της στους ουρανούς. Όπως λέει το κοντάκιο της εορτής, «τάφος και νέκρωσις ουκ εκράτησε (τη Θεοτόκο), ως γαρ ζωής μητέρα, προς την ζωήν μετέστησεν ο μήτραν οικήσας αειπάρθενον». Ο Κύριος δηλαδή που είναι η πηγή της αληθινής ζωής, πήρε την ανθρώπινη σάρκα στην κοιλιά της Θεοτόκου και γεννήθηκε από αυτήν. Έτσι έκαμε την Παναγία Μητέρα του, μητέρα της ζωής, πηγή της ζωής.
Αφού ο Κύριος με το σταυρικό του θάνατο πάτησε και κατάργησε το θάνατο, ήταν φυσικό να ανεβάσει στους ουρανούς τη Μητέρα του και να της χαρίσει τη δόξα της αιωνιότητας. Όπως λένε τα τροπάρια της Κοιμήσεως, ο θάνατός της προμνηστεύεται τη ζωή. Αυτή που γέννησε τη ζωή, έχει μεταβεί στη ζωή. Έτσι ο θάνατός της ονομάζεται «αθάνατος Κοίμησις». Και όλα αυτά γιατί η Παναγία πρώτη μεταξύ των ανθρωπίνων πλασμάτων πραγματοποίησε τη θεοποίηση του ανθρώπου, που είναι η συνέπεια της σάρκωσης. Όπως ακριβώς το είπαν οι Πατέρες «Ο Θεός ενηθρώπησεν, ίνα ημείς θεοποιηθώμεν». «Άνθρωπος γίνεται Θεός ίνα Θεόν τον Αδάμ απεργάσηται» (Μ. Αθανάσιος, ΒΕΠ 30, 119. Δοξαστικό αίνων, 25 Μαρτίου). Αυτήν τη θεοποίηση έδειξε η Θεοτόκος, γιατί, όπως λέει ο ιερός Καβάσιλας, φανέρωσε τον άνθρωπο όπως ήταν στην αρχή στον Παράδεισο, και όπως έπρεπε στη συνέχεια να γίνει. Με την Κοίμησή της προπορεύτηκε στη δόξα που μας περιμένει. Ωραία παρατηρήθηκε, «αυτή είναι δόξα μεγαλύτερη από όλαις τις δόξαις, οπού έλαβε η Θεοτόκος, να αναστηθεί πρωτύτερα από τον καιρό της αφθαρσίας, να δοξασθή προτού να γίνει η κρίσις και η εξέτασις, να λάβη την ανταπόδοσιν προτού να έλθη η ημέρα της ανταποδόσεως, να τιμηθή τέλος πάντων με προνόμια, όμοια με εκείνα του υιού της» (Νικήφόρος Θεοτόκης). Εκείνο δηλαδή που θα απολαύσουν οι πιστοί μετά τη δεύτερη έλευση του Κυρίου και γενική κρίση, προαπολαμβάνει κατεξοχήν η Μητέρα του Θεού. Έτσι εξηγείται γιατί η εορτή της Κοιμήσεως είναι στη συνείδηση του πληρώματος της Εκκλησίας, ένα δεύτερο Πάσχα. Της «άλλης βιοτής της αιωνίου, την απαρχήν» που εορτάζουμε το Πάσχα, ο πρώτος καρπός είναι η δόξα της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Για την Κοίμηση της Θεοτόκου δεν έχουμε πληροφορίες από την Καινή Διαθήκη. Γι' αυτή μαθαίνουμε από την «Απόκρυφον διήγησιν του αγίου Ιωάννου του Θεολόγου περί της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μαρίας», από το σύγγραμμα «Περί θείων ονομάτων» του Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, από τα «Εγκώμια εις την Κοίμησιν» Πατέρων της Εκκλησίας όπως των αγίων Μόδεστου Ιεροσολύμων, Ανδρέα Κρήτης, Γερμανού Κωνσταντινουπόλεως, Ιωάννη Δαμασκηνού κ.ά., καθώς και από τα τροπάρια που ψάλλει η Εκκλησία μας. Στα κείμενα αυτά διασώζεται η «αρχαία και αληθεστάτη» παράδοση της Εκκλησίας μας γι' αυτό το Θεομητορικό γεγονός. Ένα κομμάτι της παράδοσης είναι άλλωστε και η ορθόδοξη εικονογραφία.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που μάς δίνουν τα παραπάνω κείμενα, η Θεοτόκος ειδοποιήθηκε από άγγελο του Θεού για τον επικείμενο θάνατό της. Αφού στη συνέχεια ανέβηκε στο όρος των Ελαιών για να προσευχηθεί, κατέβηκε στο σπίτι της. Εκεί γνωστοποίησε στους γνωστούς της την αναχώρησή της απ' αυτόν τον κόσμο και ετοίμασε τα της ταφής της. Γύρω από την κλίνη της Θεοτόκου συγκεντώθηκαν όλοι οι απόστολοι, εκτός από το Θωμά. Δύναμη του Αγίου Πνεύματος με σχήμα νεφέλης τους άρπαξε από τα διάφορα μέρη της οικουμένης, όπου κήρυσσαν και τους συγκέντρωσε στα Ιεροσόλυμα. «Το δε θεοδόχον αυτής σώμα μετά αγγελικής και αποστολικής υμνωδίας εκκομισθέν και κηδευθέν, εν σορώ τη εν Γεσθημανή κατετέθη, εν ω τόπω επί τρεις ημέρας η των αγγέλων χοροστασία και υμνωδία διέμεινεν άπαυστος. Μετά δε την τρίτην ημέραν της αγγελικής υμνωδίας παυσαμένης, παρόντες οι απόστολοι, ενός αυτοίς απολειφθέντος (του Θωμά που έλειπε) και μετά την τρίτην ελθόντος και το θεοδόχον σώμα προσκυνήσαι βουληθέντος, ήνοιξαν την σορόν. Και το μεν σώμα αυτής το πανύμνητον ουδαμώς ευρείν ηδυνήθησαν, μόνα δε αυτής τα εντάφια κείμενα ευρόντες και της εξ αυτών αφάτου ευωδίας εμφορηθέντες (= γέμισαν από την ανείπωτη ευωδία που έβγαζαν) ησφάλισαν την σορόν». (Ιωάννου Δαμασκηνού, Β' Εγκώμιον εις την πάνσεπτον Κοίμησιν της Θεομήτορος, 18). Ο Υιός της που είχε σαρκωθεί από αυτήν, είχε δεχτεί στους ουρανού το άχραντο σώμα της και την αγία της ψυχή. Την ευσεβή αυτή παράδοση της Εκκλησίας μας συνοψίζει άριστα το εξαποστειλάριο της εορτής της Κοιμήσεως, «Απόστολοι εκ περάτων, συναθροισθέντες ενθάδε, Γεσθημανή τω χωρίω, κηδεύσατέ μου το σώμα, και συ Υιέ και Θεέ μου, παράλαβέ μου το πνεύμα».
Από το βιβλίο
«Ο μυστικός κόσμος των Βυζαντινών Εικόνων»
τόμος α'

7 Αυγούστου 2010

Η ΓΕΦΥΡΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΟΚΑΡΥΑΣ ΣΤΗΝ ΠΥΛΗ ΤΡΙΚΑΛΩΝ


Η Παλαιοκαρυά βρίσκεται σε απόσταση 10 χλμ. από την Πύλη και 35χλμ. από τα Τρίκαλα, ενώ ανήκει κι αυτή στο δήμο Πύλης. Η παράδοση μας πληροφορεί ότι χτίστηκε, σε υψόμετρο 730 μ. όπου βρίσκεται και σήμερα, από το πρωτοπαλίκαρο του Στουρναρά, Κουτσοδαίμονα. Συμπεριλαμβάνει τους οικισμούς Άνω, Κάτω, Μέση Παλαιοκαρυά και Τσιμπιδέικα.
Τα αξιοθέατα της περιοχής περικλείουν τις εκκλησίες του Αγ. Νικολάου (χτίστηκε τα τέλη του 17ου αιώνα) και της Αγ. Παρασκευής(1810-1830). Συγχρόνως μπορεί κανείς να θαυμάσει τόσο τα εκθέματα ιδιωτικής συλλογής που χρονολογούνται γύρω στον 18ο αιώνα, όσο και το λιθόκτιστο σχολείο, το οποίο διασώζεται από το 1870.. Αναπόσπαστο κομμάτι της Παλαιοκαρυάς αποτελεί η τοξωτή γέφυρα, το δάσος της Κατούνας, στο οποία απολαμβάνει κανείς αναρίθμητα έλατα και βελανιδιές, ενώ ενδέχεται κατά την χειμερινή περίοδο να συναντήσει και αρκούδες.
Αξίζει αναμφισβήτητα να επισκεφθεί το σπήλαιο με τα υπόγεια νερά στη θέση «Αέρι» της Μέσης Παλαιοκαρυάς, τις κορυφές Γρόπα και Καραβούλα , το φράγμα του Πορταϊκού στην Κάτω Παλαιοκαρυά,τον παλιό νερόμυλο,
που πρόσφατα επαναλειτούργησε, και τη ντριστέλα (νεροτριβή).

3 Αυγούστου 2010

ΑΞΕΧΑΣΤΕΣ ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΛΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ
ΤΑ ΚΙΤΡΙΝΑ ΓΑΝΤΙΑ

1 Αυγούστου 2010

Αναδεικνύεται ο υγροβιότοπος του Κεφαλοβρύσου Τρικάλων
Σημείωση:Το περιεχόμενο της ανάρτησης εκτός του μεγάλου ενδιαφέροντος για το περιβάλλον και τον φυσικό πλούτο της περιοχής,για εμένα έχει ιδιαίτερη σημασία ,γιατί το Κεφαλόβρυσο είναι το χωρίο μου,κατάγονται απο εκεί οι γονείς μου.Αν και δεν μεγάλωσα στο χωριό το αγαπώ και ενδιαφέρομαι για το τόπο που οι γονείς μου γεννήθηκαν,μεγάλωσαν,εργάστηκαν και έζησαν οι παππούδες μου.Στον "Γκιντζή",έτσι ονομάζουν οι ντόπιοι τον υγροβιότοπο,πολύ κοντά ήταν το πατρικό σπίτι της μητέρας μου.Εκεί έπαιζα όταν πηγαίναμε στο χωριό για να δούμε τον παππού μου,ψάρευα και έκανα περιπάτους στις όχθες...
Δημιουργήθηκε λίμνη, καθαρίστηκε ο περιβάλλον χώρος και επέστρεψε η ζωή.
Παράλληλα με τον Πηνειό ποταμό και σε μικρή απόσταση από αυτόν κυλάει ο Κουμέρκης ή Γκιντζής ή Μερτιώτικος ποταμός. Πρόκειται για ένα δώρο της φύσης, καθώς οι πηγές βρίσκονται στο κέντρο του χωριού.
Αυτές κατέληγαν σε ένα μεγάλο περιμετρικό αβαθές του εδάφος, ένα είδος λιμνούλας την οποία οι κάτοικοι την έλεγαν λίμνη. Σήμερα η έκταση της λίμνης που παλαιότερα ανέρχονταν στα 20 στρέμματα, έχει περιοριστεί. Τα τελευταία χρόνια η δημοτική αρχή κατέβαλε προσπάθειες για την ανασύσταση της λίμνης. Ο χώρος έχει καθαριστεί και αποτελεί ένα από τα επισκέψιμα σημεία του Κεφαλοβρύσου. Είναι, δε, ένας υγροβιότοπος με πλούσια πανίδα και χλωρίδα.
Ο υγροβιότοπος του Κεφαλοβρύσου που ήταν πηγή ζωής για την ευρύτερη περιοχή, σταδιακά υποβαθμίστηκε. Ο χώρος του υγρότοπου είναι αποτέλεσμα των κοινωνικών δράσεων των γεωργικών δραστηριοτήτων αλλά και του φυσικού υπόβαθρου που συνεχώς υποβαθμίζεται.
Η υποβάθμιση αυτή οφείλεται σε λάθη του ανθρώπινου παράγοντα, τα οποία σε συνδυασμό με την ξηρασία των τελευταίων χρόνων συνετέλεσαν στην απώλεια της ιχθυοπανίδας και της ορνιθοπανίδας.
Μέλημα όλων των δημοτικών αρχών, από τότε που συστάθηκε ο δήμος Φαλώρειας, αλλά και των φορέων του Νομού εδώ και χρόνια, είναι το ζωντάνεμα του υγρότοπου αλλά και η περαιτέρω προστασία του.
Στην κατεύθυνση αυτή από το δήμο Φαλώρειας έχει συνταχθεί η σχετική μελέτη καθώς και η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων χωρίς ωστόσο να υπάρχει η δυνατότητα χρηματοδότησης των προτεινόμενων από τη μελέτη δράσεων και ενεργειών συνολικού προϋπολογισμού 420.000 ευρώ.
Η μελέτη αυτή ποτέ δεν εντάχθηκε σε κάποιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα. Ο δήμαρχος κ. Αντώνης Ντιντής αποφάσισε υλοποιήσει σταδιακά δράσεις της μελέτης που καταρτίστηκε για τον υγροβιότοπο με δικούς μας πόρους, σε μία προσπάθεια διάσωσης του μοναδικού υγροβιότοπου του Κεφαλοβρύσου.
Οι εργασίες έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Ο χώρος που πριν από λίγα χρόνια θύμιζε ζούγκλα, έχει καθαριστεί. Έχει δημιουργηθεί ένα μικρό φράγμα και σχηματίστηκε μία μικρή λίμνη η οποία θα αποτελέσει το επίκεντρο δραστηριοτήτων στην περιοχή.
Επίσης, τοποθετήθηκε μία μικρή, σιδερένια γέφυρα, για αισθητικούς περισσότερο λόγους, ενώ διαμορφώθηκε κατάλληλα ο χώρος για περιπάτους.
πηγή:e-erevna.gr