Ή πώς αποδεικνύεται ότι είναι αμφίβολης εγκυρότητας η μέθοδος για την αναγνώριση της παραφροσύνης.
Η διάγνωση στον χώρο της Ιατρικής είναι αποφασιστικής σημασίας προκειμένου να ακολουθήσει η θεραπευτική αγωγή σε περιπτώσεις που χρήζουν θεραπείας. Αναμφίβολα όμως δυσκολότερη είναι η διάγνωση στον τομέα της Ψυχιατρικής. Τα ψυχικά νοσήματα προϋποθέτουν σε βάθος γνώση της συμπτωματολογίας η οποία κατά περίπτωση μπορεί να αναφέρεται σε περισσότερες από μία παθήσεις, άρα είναι πολύ δυσκολότερη και η διάγνωση και συνεπώς και η θεραπευτική αγωγή.
Για του λόγου το αληθές, ο Ντέιβιντ Ρόζενχαν, ψυχολόγος και ο ίδιος, αποφάσισε να δοκιμάσει να «εξαπατήσει» τους συναδέλφους του, τεστάροντας την αξιοπιστία τής ψυχιατρικής διάγνωσης. Μαζί με άλλους 8 ψυχιάτρους και ψυχολόγους συμφώνησαν για ένα μήνα να προσποιούνται τους ψυχικά ασθενείς. Για να είναι πιο πειστικοί σταμάτησαν να πλένονται, ντύνονταν με ρούχα βρώμικα, έμαθαν ακόμη να κρύβουν υπογλώσσια χάπια προκειμένου να μην τα καταπιούν.
Παρουσιάζονταν σε δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία, αναφέροντας «ακούω συνεχώς ένα γκντουπ» κάτι που ήταν εσκεμμένη επιλογή του Ρόζενχαν, μιας και ως τότε δεν είχε υπάρξει άλλη περίπτωση ακουστικής ψευδαίσθησης που να σχετίζεται με κόμικ.
Άλλο σύμπτωμα δεν ανέφεραν και επιπλέον απαντούσαν με ειλικρίνεια στις ερωτήσεις των γιατρών –χωρίς βέβαια να αποκαλύπτουν την πραγματική τους ταυτότητα και το επάγγελμά τους.
«Παρανοειδής σχιζοφρένεια» ήταν η διάγνωση για όλους πλην ενός, ο οποίος διαγνώσθηκε με «μανιοκαταθλιπτική ψύχωση». Κοινή διαπίστωση όλων όσοι συμμετείχαν στο πείραμα : η εξέταση ήταν πολύ επιπόλαιη και βιαστική. Το σοβαρότερο απ’ όλα ήταν πως σε όλους έγινε εισαγωγή και όλοι παρέμειναν κάποιες μέρες – κατά μέσο όρο 19 – στο νοσοκομείο, αν και υπήρξε περίπτωση και κάποιου που νοσηλεύτηκε για 52 μέρες!
Εντυπωσιακό ήταν επίσης το γεγονός ότι οι υπόλοιποι ασθενείς μπορούσαν να αντιληφθούν πως προσποιούνταν οι συγκεκριμένοι «νοσηλευόμενοι». Στον ίδιο τον Ρόζενχαν μάλιστα κάποιος από τους νοσηλευόμενους: «Εσύ δεν είσαι τρελός. Ή δημοσιογράφος είσαι ή καθηγητής...».
Αντίθετα οι γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό είχαν διαπιστώσει ακόμη και συγκεκριμένα συμπεριφορικά χαρακτηριστικά τα οποία «συμφωνούσαν» με τη διάγνωση που είχαν κάνει.
Μετά την έξοδό του από το νοσοκομείο, ο Ρόζενχαν δημοσίευσε σε άρθρο με τίτλο “on being sane in insane places” τις διαπιστώσεις του.
Στη συνέχεια ένα άλλο ψυχιατρικό νοσοκομείο προκάλεσε τον Ρόζενχαν να στείλει εκεί ψευδοασθενείς, υποστηρίζοντας ότι δεν υπήρχε περίπτωση να μην τους εντοπίσει. Για δεύτερη φορά διαγνώστηκαν ως ψυχικά νοσούντες «λάθος» άνθρωποι, αφού τελικά ο Ρόζενχαν δεν έστειλε κανέναν.
Έτσι η μέχρι τότε μέθοδος διάγνωσης «Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Νοητικών Διαταραχών» (DSM) αμφισβητήθηκε άρδην. Μετά το πείραμα μια επιτροπή ψυχιάτρων αναθεώρησε αυτή τη μέθοδο και δημιούργησε το DSM III.
Ανάλογη ήταν η αντιμετώπιση της Lauren Slater το 2004, η οποία αποφάσισε να επαναλάβει το πείραμα του Ρόζενχαν. Άπλυτη, με παλιά ρούχα, παρουσιάστηκε σε κάποιο ψυχιατρείο με το ίδιο σύμπτωμα : «Ακούω μια φωνή να μου λέει γκντουπ». Η εξέταση του γιατρού ήταν περίπου 10λεπτη.
Δεν ρωτήθηκε απολύτως τίποτε για το μορφωτικό της επίπεδο ή τη ζωή της, διαγνώσθηκε όμως ως ελαφρώς ψυχωτική και γι’ αυτό ο γιατρός της συνταγογράφησε Risperdal (ένα αντιψυχωτικό) με συνοδεία αντικαταθλιπτικών.
Το ίδιο ακριβώς συνέβη στη Λόρεν και τις επόμενες οκτώ μέρες σε οκτώ διαφορετικά νοσοκομεία. Κανείς δεν της έκανε εισαγωγή, αλλά σε κάθε περίπτωση μετά από βιαστική και επιπόλαιη εξέταση της έγραφαν αντιψυχωτικά (25) και αντικαταθλιπτικά (60) φάρμακα!
Η ασφαλέστερη ίσως διαπίστωση που προέκυψε από το συγκεκριμένο πείραμα ήταν ότι η ψυχιατριακές διαγνώσεις γίνονται συχνά με τρόπο επιπόλαιο και «επιδημιολογικό».
Κείμενο - Έρευνα: Λία Μαλλίδου
