ΤΑ ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΑ ΠΑΙΔΙΑ

Η χαρισματικότητα είναι μια νοητική ικανότητα που υπερβαίνει τον μέσο όρο (νοητικό πηλίκο πάνω από 140).

Η χαρισματικότητα είναι διαφορετική από τη δεξιότητα υπό την έννοια ότι οι δεξιότητες είναι συμπεριφορές που μαθαίνονται. Η χαρισματικότητα όπως και το ταλέντο είναι κάτι εγγενές, μια ικανότητα που δεν μπορεί να κατακτηθεί μέσα από προσωπική προσπάθεια.

Η χαρισματικότητα συνήθως αποδίδεται σε άτομα με εξαιρετικές ικανότητες σε πολλούς τομείς και γι΄αυτό διαφοροποιείται από το ταλέντο που είναι εστιασμένο σε έναν τομέα.

Παρακάτω είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά που εκδηλώνουν τα παιδιά με εξαιρετικές ικανότητες από μικρή ηλικία και μπορούν να σας βοηθήσουν στο να αναζητήστε τη γνώμη ενός ειδικού:

Γέννηση έως 4 μηνών:
• Βλεμματική επαφή αμέσως μετά τη γέννηση, ακόμα και την ώρα που θηλάζει/πίνει γάλα από το μπιμπερό

• Δεν θέλει να καθίσει στο βρεφικό κάθισμα

• Θέλει πάντα κάποιον στο δωμάτιο να ασχολείται μαζί του/της

• Όλοι σχολιάζουν πόσο ζωηρό βλέμμα έχει και πώς είναι διαρκώς σε εγρήγορση

4 μηνών με ένα έτος
• Σπάνια βάζει τα παιχνίδια στο στόμα • Παίζει με κάποιο σκοπό, όχι απλά πετώντας τα παιχνίδια δεξιά και αριστερά

• Προσέχει τι συμβαίνει όταν παρακολουθεί τηλεόραση

• Παίζει παιχνίδια όπως κουκουτσά ή χαρωπά τα δυο μου χέρια τα χτυπώ

• Γνέφει για, λέει μαμά, μπαμπά, γεια • Ακολουθεί οδηγίες, δεν του ξεφεύγει τίποτα, ξέρει απέξω όλη τη ρουτίνα των καθημερινών δραστηριοτήτων του

Ενός έτους με 18 μηνών:
• Δείχνει ανταγωνιστικότητα, νευριάζει όταν δεν γίνεται το δικό του

• Μεγάλη διάρκεια προσοχής σε κάτι (όχι στην τηλεόραση) • Δείχνει ενδιαφέρον στα γράμματα, τους αριθμούς, τις λέξεις

• Πολύ ανεπτυγμένη λεπτή κινητικότητα και οπτικοκινητικός συντονισμός

• Παίζει με παιχνίδια και παζλ που απευθύνονται σε μεγαλύτερα παιδιά

• Δεν τρώει ούτε σκίζει βιβλία

• Προσπαθεί σκληρά αρέσει στους άλλους και πληγώνεται εύκολα

18 μηνών με 2 ετών:
• Μιλά καθαρά και καταλαβαίνει όσα λένε οι άλλοι

• Ξέρει πολλά γράμματα, αριθμούς και χρώματα, χωρίς να επιμένουν να του τα μάθουν οι γονείς του

• Θέλει να τα κάνει όλα με τον δικό του τρόπο και δεν παρατείται από την προσπάθεια

• Δεν αποσπάται εύκολα η προσοχή του, οι προσπάθειες απόσπασης προσοχής όταν θέλουμε να το αποτρέψουμε από μία ανεπιθύμητη συμπεριφορά δεν έχουν αποτέλεσμα

• Μπορεί να τραγουδήσει μαζί σας ένα τραγούδι, ξέρει όλα τα λόγια και τη μελωδία

• Έχει χιούμορ που εντυπωσιάζει

• Παρότι πολύ δραστήριος, οι δραστηριότητες του έχουν σκοπό

• Ενδιαφέρεται για μηχανήματα και συσκευές με πολύπλοκη λειτουργία, όπως το CD player και ο Η/Υ και μπορεί να τα χειριστεί σωστά

• Του αρέσει να ηγείται στην παρέες και γρήγορα χάνει το ενδιαφέρον του για τα παιδιά που δεν μπορούν να τον ακολουθήσουν στο παιχνίδι

• Οι γονείς σας και άλλοι συγγενείς μπορεί να αρχίσουν να παραπονιούνται ότι είναι επίμονος και κακομαθημένος

• Είναι καλός στη ζωγραφική

• Μπορεί να φτιάξει πύργο με περισσότερους από 8 κύβους

• Αναγνωρίζει βασικά σχήματα στο περιβάλλον • Διακρίνει ομορφιές στη φύση γύρω του

• Δίνει προσοχή στα συναισθήματα των άλλων

• Πρέπει να ξέρει τον λόγο για τον οποίο πρέπει να πειθαρχήσει σε κάτι

2-3 ετών:
• Δείχνει εξαιρετική προσοχή σε προγράμματα τηλεόρασης ή σε DVD • Δείχνει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για γράμματα και αριθμούς

• Καταλαβαίνει πότε κάνετε λάθος, θυμάται μια υπόσχεση που του δώσατε

• Εύκολα στενοχωριέται και θυμώνει όταν δεν καταφέρνει κάτι, τελειομανής • Άνθρωποι εκτός της οικογένειας σας αρχίζουν να σχολιάζουν πόσο έξυπνος είναι

• Δεν του αρέσει να παίζει με συνομήλικά του παιδιά, προτιμά ενήλικες ή μεγαλύτερα παιδιά, αλλά είναι ακόμα ανώριμος συναισθηματικά

• Έχει ξεσπάσματα οργής όταν τον/ την εμποδίζουν να φέρει εις πέρας κάτι που προσπαθεί να ολοκληρώσει με τον δικό του/της τρόπο

• Μπορεί να παίξει με παιχνίδια και παζλ που απευθύνονται σε παιδιά με τα διπλά χρόνια ηλικίας

• Σημάδια πρώιμης ικανότητας ανάγνωσης, πχ ξεχωρίζει τα σήματα οδικής κυκλοφορίας, τα λογότυπα πολλών καταστημάτων, διαβάζει ονόματα τυπωμένα

• Εξοργίζεται όταν οι ενήλικες δεν τον καταλαβαίνουν ή δεν ακολουθούν τους δικούς του κανόνες

• Πολύ ανταγωνιστικός

3-4 χρόνων:
• Πολύ περίεργος/η

• Πολύ ομιλητικός/η

• Αυξημένο ενδιαφέρον για τα βιβλία ειδικά για όσα του δίνουν απαντήσεις στα ερωτήματα του

• Του αρέσει να υπερασπίζεται τις πράξεις του με επιχειρήματα • Μπορεί να κάνει πολλά πράγματα στον Η/Υ

• Μπορεί να φοβάται όσα δεν καταλαβαίνει, ανησυχεί για το μέλλον, αγχώνεται

• Δείχνει ενδιαφέρον για τα πώς και τα γιατί και ακούει με περισσότερη προσοχή από ότι οι συνομήλικοί του

• Του αρέσει η στρατηγική και οι κανόνες και δυσανασχετεί με τα άλλα παιδιά που δεν τους καταλαβαίνουν

• Ηγετικός/ή

• Δημιουργικός/ή

• Χειρίζεται έξυπνα ανθρώπους και καταστάσεις

• Τελειομανής, επιμένει στο να βελτιώσει στο μέγιστο τις ικανότητές του

4-5 χρόνων:
• Τα περισσότερα χαρισματικά παιδιά αρχίζουν να διαβάζουν βιβλία πριν γίνουν 5 χρόνων

• Δείχνουν ενδιαφέρον αλλά και άγχος για καταστάσεις που απασχολούν τους ενήλικες, όπως πχ η είδηση μιας φυσικής καταστροφής

• Είναι προικισμένα με εξαιρετικές αριθμητικές ικανότητες και μαθηματικό συλλογισμό

• Μπορεί να αρχίσουν να αναρωτιούνται για το νόημα της ζωής, για την δική τους αξία κτλ • Εκτεταμένο λεξιλόγιο, απίστευτη μνήμη για γεγονότα και πληροφορίες • Αυξανόμενη ευκολία στον χειρισμό Η/Υ, ηλεκτρινικών παιχνιδιών κτλ

• Εμφανής αφαιρετική σκέψη, τους αρέσουν οι έννοιες και οι θεωρίες

• Έχουν μεγάλη ανάγκη να συζητούν με τους άλλους ( και με παιδιά, όχι μόνο με ενήλικες) για πράγματα που τους γοητεύουν

Γενικά και ειδικά χαρακτηριστικά χαρισματικών και ταλαντούχων μαθητών
Δέκα χαρακτηριστικά και συμπεριφορές που μπορεί να εμποδίσουν τη διάγνωση της χαρισματικότητας ενός παιδιού.

• Βαριούνται πολύ εύκολα τη ρουτίνα της τάξης. Μερικοί μπορεί να το εκφράσουν μεγαλόφωνα. Κάποιοι άλλοι μπορεί να κλειστούν στον εαυτό τους και να μη μιλούν.

• Μπορεί να εργάζονται εντατικά σε ένα μάθημα και να παραμελούν τις εργασίες και τη μελέτη σε κάποια άλλα.

• Μπορεί να χρησιμοποιήσουν το ανεπτυγμένο τους λεξιλόγιο για να «κοροϊδέψουν» αυτούς που δεν έχουν αναπτυχθεί τόσο πολύ λεκτικά.

• Μπορεί να παθιαστούν τόσο πολύ με τη συζήτηση ενός θέματος που τους ενδιαφέρει, ώστε να μονοπωλήσουν τη συζήτηση.

• Μπορεί να ενθουσιαστούν με ένα συγκεκριμένο θέμα, αλλά όταν ικανοποιηθεί το αρχικό τους ενδιαφέρον αρνούνται να κάνουν την επιπλέον δουλειά που σχετίζεται με το θέμα. Η ενασχόλησή τους με τα μαθήματα είναι μικρός.

• Μπορεί να αρνούνται ή να δυσανασχετούν όταν πρέπει να συνεργαστούν με άλλους που δεν έχουν τόσο ανεπτυγμένες ικανότητες και μπορεί να εκφράσουν τη διαφωνία τους με λέξεις ή με ενδείξεις.

• Μπορεί να κατέχουν πολλές γνώσεις γύρω από πολλά θέματα και ενδέχεται να διορ-θώνουν τους ενηλίκους (και τους συνομηλίκους τους) θεωρώντας ότι τους δίνουν λανθασμένες ή ημιτελείς πληροφορίες.

• Μπορεί να χρησιμοποιήσουν την ανεπτυγμένη αίσθηση του χιούμορ και της πονηριάς τους για να εκφοβίσουν, να χρησιμοποιήσουν ή να ντροπιάσουν τους άλλους.

• Μπορεί να είναι σίγουροι και παθιασμένοι με τις απόψεις τους σχετικά με συγκεκριμένα πολιτικά, κοινωνικά ή ηθικά ζητήματα και να εκφράζουν τις απόψεις τους ανοιχτά απο-μακρύνοντας τους εαυτούς τους από τους συμμαθητές τους που δε συμμερίζονται (ή δεν ενδιαφέρονται) για αυτά τα θέματα.

• Μπορεί να προτιμούν να δουλεύουν αυτόνομα και να αντιπαθούν κάθε ενήλικο που θέλει να τους «βάλει σε μια σειρά» ακολουθώντας μια διαδικασία με την οποία διαφωνούν.

Ορισμένες από αυτές τις αρνητικές συμπεριφορές μπορεί να οφείλονται στο ότι τα χαρισματικά παιδιά έχουν συναισθηματικές ή πνευματικές ανάγκες που δεν καλύπτονται στο σπίτι ή το σχολείο.

Παρότι η αλαζονική συμπεριφορά δεν πρέπει να γίνει ανεκτή και η ακαδημαϊκή αδιαφορία δεν πρέπει να αγνοηθεί, είναι καλό οι εκπαιδευτικοί να γνωρίζουν ότι πηγή αυτών των προβλημάτων μπορεί να είναι η απογοήτευση και όχι κάποια συναισθηματική διαταραχή.

Κατάλογος μαθησιακών και συμπεριφοριστικών χαρακτηριστικών των χαρισματικών παιδιών

Ως προς τη μάθηση:

• μαθαίνει γρήγορα, αντιλαμβάνεται εύκολα προχωρημένα θέματα

• δείχνει διορατικότητα και φαντασία για τις σχέσεις αιτίου-αποτελέσματος

• επιμένει στην ολοκλήρωση καθηκόντων

• αντιλαμβάνεται το πρόβλημα εύκολα και παίρνει πρωτοβουλία

• μαθαίνει τις βασικές δεξιότητες γρήγορα και με λίγη εξάσκηση

• δείχνει απροθυμία να εξασκήσει δεξιότητες που έχει ήδη κατακτήσει θεωρώντας την εξάσκηση μάταιη

• ακολουθεί εύκολα σύνθετες οδηγίες

• δομεί και χειρίζεται υψηλού επιπέδου αφηρημένες έννοιες

• μπορεί να ασχοληθεί με περισσότερες από μία ιδέες τη φορά

• διαθέτει ισχυρές δεξιότητες κριτικής ανάπτυξης και κάνει αυτοκριτική

• έχει εκπληκτική αντίληψη και έντονη διορατικότητα

• είναι παρατηρητής σε εγρήγορση, παρατηρεί τη λεπτομέρεια και αντιλαμβάνεται γρή-γορα τις ομοιότητες και διαφορές

• δείχνει φυσική και πνευματική ανησυχία, είναι σπάνια παθητικός μαθητής, όταν του δοθεί ενθάρρυνση

• έχει αξιοθαύμαστες γενικές (ή ειδικές) γνώσεις σε μία ή περισσότερες περιοχές

• έχει εκτεταμένες γενικές γνώσεις (συχνά ξέρει περισσότερα από το δάσκαλο) και βρί-σκει την τάξη επιφανειακή

• διερευνά ποικίλα και ειδικά ενδιαφέροντα, συχνά σε μεγάλο βάθος

• μαθαίνει και θυμάται πληροφορίες γρήγορα, φαίνεται ότι δε χρειάζεται επανάληψη και δεν αντέχει την επανάληψη

• μαθαίνει να διαβάζει γρήγορα, θυμάται αυτό που διαβάζει με λεπτομέρεια

• έχει προχωρημένη κατανόηση και χρήση της γλώσσας, αλλά μερικές φορές διστάζει όταν η σωστή λέξη χρησιμοποιείται περιστασιακά

• δίνει πολύ μεγάλη σημασία σε μια ιστορία ή ένα έργο και συνεχίζει την ιστορία

• δείχνει πλούσια φαντασία στην καθημερινή γλώσσα και σε καταιγισμό ιδεών

• μπορεί να κάνει ασυνήθιστες (ακόμα και αμήχανες) ερωτήσεις ή να κάνει ασυνήθιστες παρατηρήσεις σε συζητήσεις μέσα στην τάξη

• κάνει προκλητικές, «ψαγμένες» ερωτήσεις που δεν μοιάζουν με τις ερωτήσεις άλλων μαθητών της ίδιας ηλικίας

• έχει ιδιαίτερη περιέργεια και θέλει συνέχεια να ξέρει την αιτία των πραγμάτων

• του αρέσουν τα πνευματικά παιγνίδια, έχει φαντασία, είναι γρήγορος στις συνδέσεις εκ πρώτης όψεως μη ομοειδών πραγμάτων, εννοιών κ.λ.π.

• συχνά έχει ασυνήθιστες, παρά τυπικές σχέσεις

• μπορεί να παράγει πρωτότυπη και με φαντασία εργασία

• θέλει να αναλύει θέματα σε βάθος

• η πνευματική του ταχύτητα είναι μεγαλύτερη από την ικανότητά του στο γράψιμο, για αυτό είναι συχνά απρόθυμος να γράφει σε μάκρος

• προτιμά να μιλάει παρά να γράφει και μιλάει με ταχύτητα και ευφράδεια.

Ως προς τη συμπεριφορά:

• θέτει πολύ υψηλούς προσωπικούς στόχους και μπορεί να είναι τελειομανής

• κυνηγά την επιτυχία και διστάζει να επιχειρήσει κάτι στο οποίο μπορεί να αποτύχει

• έχει αίσθηση του χιούμορ και του αρέσουν τα λογοπαίγνια

• μπορεί να υστερεί σε σχέση με τους συνομηλίκους του σε δεξιότητες λεπτής και αδρής κινητικότητας, και ως εκ τούτου να αποθαρρύνεται

• μπορεί να έχει μια αρνητική αντίληψη για τον εαυτό του και να υποφέρει από μειωμένη κοινωνική αποδοχή από τους συνομηλίκους του

• αφαιρείται και φαίνεται χαμένος σε άλλον κόσμο

• ακούει ένα μόνο μέρος της εξήγησης και φαίνεται να έχει μερικές φορές έλλειψη συγκέντρωσης, αλλά όταν τον ρωτούν, συνήθως γνωρίζει την απάντηση

• προτιμά συχνά τη συντροφιά των μεγαλύτερων μαθητών και των ενηλίκων

• όταν βρίσκει ενδιαφέρον, απορροφάται για μεγάλες περιόδους

• εμμένει στις δικές του πεποιθήσεις

• δείχνει ευαισθησία και αντιδρά έντονα σε θέματα που του προκαλούν άγχος ή αδικία

• δείχνει ευαισθησία, κατανόηση και συμπάθεια στους άλλους και αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο

• δείχνει ασυνήθιστο ενδιαφέρον σε προβλήματα ενηλίκων, όπως σημαντικά σύγχρονα θέματα (εθνική ή παγκόσμια εξέλιξη, δικαιοσύνη, το σύμπαν κ.λ.π.)

Επειδή η τελειοµανία είναι ένα συνηθισµένο χαρακτηριστικό των χαρισµατικών και ταλαντούχων παιδιών, αναφέρουµε ιδιαίτερα µερικές παραµέτρους της συµπεριφοράς τους.

Πώς λειτουργεί ο τελειοµανής:

• κρίνει υπερβολικά αυστηρά τον εαυτό του

• σπάνια αναθέτει δουλειά σε άλλους

• δυσκολεύεται να πάρει αποφάσεις

• θέλει πάντα να έχει τον έλεγχο

• αγωνίζεται σθεναρά

• έρχεται αργοπορηµένος γιατί είχε να κάνει µία ακόµη δουλειά

• κάνει επανάληψη πάντα την τελευταία στιγµή

• παρασύρεται από τις λεπτοµέρειες

• ποτέ δεν είναι ικανοποιηµένος από τη δουλειά του

• κρατά συνεχώς απασχοληµένο τον εαυτό του µε κάτι

• ασκεί συχνά κριτική στους άλλους

• αρνείται να ακούσει κριτική για τον εαυτό του

• δίνει µεγαλύτερη βαρύτητα στα αρνητικά παρά στα θετικά σχόλια

• ελέγχει τη δουλειά των άλλων

• αποκαλεί τον εαυτό του «ηλίθιο» όταν δεν κάνει κάτι άψογα

• χρονοτριβεί

Τι σκέφτεται ο τελειοµανής:

• «Εάν δε µπορώ να το κάνω τέλεια, ποιο το νόηµα; »

• «Πρέπει να είµαι τέλειος σε ό,τι κάνω.»

• «Πρέπει να είµαι πάντα µπροστά από τους άλλους.»

• «Κάθε λεπτοµέρεια της δουλειάς πρέπει να είναι τέλεια.»

• «Τα πράγµατα πρέπει να γίνονται σωστά από την πρώτη φορά.»

• «Υπάρχει µόνο ένας σωστός τρόπος για να κάνω τα πράγµατα.»

• «Είµαι ένας υπέροχος άνθρωπος όταν πετυχαίνω, είµαι απαίσιος όταν αποτυγχάνω.»

• «Ποτέ δεν είµαι αρκετά καλός.»

• «Είµαι βλάκας.»

• «∆ε µπορώ να κάνω τίποτα σωστά.»

• «Είµαι αντιπαθής.»

• «∆εν πρέπει να κάνω λάθος εδώ, γιατί οι άνθρωποι θα νοµίσουν ότι δεν είµαι πολύ (έξυπνος, καλός, ικανός). »

• «Όταν κάνω µία γκάφα, κάτι δεν πάει καλά µε εµένα.»

• «Οι άνθρωποι δεν πρέπει να µου ασκούν κριτική.»

• «Τα πάντα πρέπει να είναι άσπρο ή µαύρο. Το γκρι είναι σηµάδι µπερδεµένης σκέψης.»

Πώς νιώθει ο τελειοµανής:

• βαθιά ντροπιασµένος για τα λάθη που κάνει

• αηδιασµένος ή θυµωµένος µε τον εαυτό του όταν του ασκείται κριτική

• ανήσυχος όταν εκφράζει την άποψή του στους άλλους

• ανησυχεί εξαιρετικά για τις λεπτοµέρειες

• θυµωµένος εάν του διαταράξουν τη ρουτίνα

• νευρικός όταν τα πράγµατα τριγύρω του είναι ακατάστατα

• γεµάτος φόβο ή αγχωµένος τον περισσότερο καιρό

• βασανίζεται από εχθρότητα για τον εαυτό του

• φοβισµένος µήπως φανεί χαζός

• φοβισµένος µήπως φανεί ανάξιος

• φοβισµένος µήπως τον απορρίψουν

• ντροπιασµένος όταν νιώθει φόβο

• αποθαρρηµένος

• ένοχος µήπως απογοητεύσει τους άλλους

Πρώιµα χαρακτηριστικά και δεξιότητες χαρισµατικότητας

(τα χαρακτηριστικά αναφέρονται µε βάση την περιγραφή των γονιών για την ανάπτυξη των παιδιών τους τούς πρώτους 36 µήνες)

Χαρισµατικά παιδιά – Μη χαρισµατικά παιδιά

µεγάλη ετοιµότητα 67% — 42%
έντονη προσοχή 31% — 3%
εξαιρετική µνήµη 67% — 27%
ταχεία µάθηση 58% — 13%
προχωρηµένο λεξιλόγιο 87% — 34%
µεγάλη παρατηρητικότητα 64% — 34%
µεγάλη περιέργεια 58% — 40%
περισσότερους από έναν φανταστικούς συντρόφους στο παιχνίδι 50% — 9%
ζωηρή φαντασία 46% — 22%
πολύ µεγάλη δηµιουργικότητα 66% — 8%

∆εξιότητες

Χαρισµατικά – Μη χαρισµατικά

αναγνωρίζουν γράµµατα στην ηλικία των 2 56% — 33%
αναγνωρίζουν την πρώτη λέξη στην ηλικία των 2 31% — 15%
φωτογραφική ανάγνωση βιβλίων απλού επιπέδου στην ηλικία των 4 50% — 22%
προφέρουν νέες λέξεις στην ηλικία των 4 42% — 13%
φτιάχνουν ένα παζλ στην ηλικία των 3 81% — 49%
ενδιαφέρονται για το χρόνο στην ηλικία των 2 24% — 5%
λένε την ώρα στην ηλικία των 5 61% — 28%
µετράνε µέχρι το ∆έκα στην ηλικία των 3 52% — 24%
αντιλαµβάνονται τα Μαθηµατικά σε µεγάλο βαθµό 40% — 8%

Ενδιαφέροντα

Χαρισµατικά – Μη χαρισµατικά

έντονο ενδιαφέρον για βιβλία 46% — 10%
ενδιαφέρον για µαθηµατικά παιχνίδια 48% — 16%
ενδιαφέρον για παζλ 91% — 64%
ενδιαφέρον για κοµπιουτεράκια 36% — 13%
ενδιαφέρον για υπολογιστές (και όχι µόνο videogames) 90% — 47%
πολλά ταλέντα 16% — 3%
πολλά ενδιαφέροντα 74% — 50%
διάθεση να αφιερώνουν χρόνο στα ενδιαφέροντά τους 49% — 19%

Χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και της κοινωνικότητας των χαρισµατικών και µη-χαρισµατικών παιδιών

Χαρισµατικά – Μη χαρισµατικά

εκλεπτυσµένο χιούµορ 64% — 40%
έντονη αντίδραση στη frustration µαταίωση 51% — 24%
Τελειοµανής 56% — 21%
επιλέγει µεγαλύτερους για παρέα 31% — 12%
του αρέσει να παίζει µόνος του 37% — 10%
τον ενδιαφέρει η ηθική και η δικαιοσύνη 36% — 8%
είναι ώριµος για την ηλικία του 77% — 37%
έντονα ανταγωνιστικός 23% — 13%
µεγάλη ικανότητα για συντονισµό 36% — 16%

Αν το παιδί εµφανίζει πολλά από αυτά τα χαρακτηριστικά, τις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντα που αναφέραµε παραπάνω, πρέπει να γίνει πρώιµη διάγνωση της χαρισµατικότητας.

Λόγω της προχωρηµένης πνευµατικής τους ανάπτυξης τα χαρισµατικά παιδιά πρέπει να ασχολούνται από νωρίς µε παιχνίδια και δραστηριότητες που προορίζονται για µεγαλύτερα παιδιά και να δουλεύουν σε περιβάλλοντα που θα αναδείξουν τη µοναδικότητά τους. Αυτά τα παιδιά πρέπει να επικοινωνούν µε συνοµηλίκους που τους µοιάζουν.

Η χαρισµατικότητα δεν πρέπει ούτε να κρύβεται, γιατί αυτό οδηγεί σε ατροφία των ικανοτήτων τους, ούτε να επιδεικνύεται γιατί οδηγεί σε κοινωνικο-συναισθηµατικά προβλήµατα.

Η πρώιµη διάγνωση και η καλλιέργεια της χαρισµατικότητας αυξάνει τις πιθανότητες ικανοποίησης και ευτυχίας του παιδιού στη µετέπειτα ζωή του.

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο