15 Απριλίου 2008

ΣΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ

ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ (συνέχεια από το γραπτό λόγο)
Για να είναι όσο το δυνατόν μεγαλύτερη η συμμετοχή των μαθητών στην ομάδα τους, είναι απαραίτητο να έχουν τοποθετηθεί κατάλληλα μέσα στο χώρο. Βάζοντας τα μέλη της ομάδας απέναντι από το γραπτό τους που βρίσκεται κρεμασμένο σε αφίσα μπροστά τους, όλοι οι μαθητές της ομάδας βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο σε σχέση με το κείμενο που πρέπει να παραγάγουν, και ο κίνδυνος κάποιος μαθητής να αδιαφορήσει για το παραγόμενο αποτέλεσμα είναι μικρότερος. Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι με τον τρόπο αυτό έχουμε παράλληλα επιβράδυνση της κίνησης γραφής, διότι η αφίσα θα πρέπει να είναι ευανάγνωστη.
Εξετάζοντας επίσης το ρόλο του προ-κειμένου, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο θέμα αυτό. Γενικά, οι ψυχογλωσσολογικές μελέτες που έγιναν σχετικά με τον εκ των προτέρων σχεδιασμό της εργασίας τους από τα ίδια τα παιδιά έδειξαν ότι έτσι παρέχεται συγκεκριμένη βοήθεια κατά την παραγωγή γραπτού λόγου, η οποία διευκολύνει ουσιαστικά την όλη διαδικασία. Είναι σαφές ότι η σύνταξη κειμένων γίνεται ευκολότερη αν τα ίδια τα παιδιά έχουν προηγουμένως διαμορφώσει ένα προ-κείμενο, που λειτουργεί σαν υφάδι πάνω στο οποίο θα δουλέψουν κατά την καθεαυτή σύνταξη του κειμένου τους. Για να γίνει αυτό και επιπλέον προκειμένου να καθοδηγήσουμε τους μαθητές στην κριτική ανάγνωση των γραπτών τους, θα πρέπει να κατασκευάσουμε σε συνεργασία μαζί τους εργαλεία που θα τους βοηθήσουν. Μπορούμε να φτιάξουμε πίνακες-καταλόγους που να περιλαμβάνουν συγκεκριμένα κριτήρια στα οποία το γραπτό θα πρέπει να ανταποκρίνεται, ερωτηματολόγια ή ακόμη λίστες με σημεία που δεν θα πρέπει να ξεχάσουν. Το θέμα όμως που προκύπτει είναι ποια μορφή θα δώσουμε σ’ αυτά τα εργαλεία; Πότε θα επιτρέψουμε τη χρησιμοποίησή τους; Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε και πάλι ότι τα βοηθητικά αυτά εργαλεία πρέπει να κατασκευαστούν από παρατηρήσεις που οι ίδιοι οι μαθητές έκαναν παρατηρώντας τη λειτουργία των κειμένων.
Στα γενικότερα πλαίσια μέσα στα οποία οφείλει τουλάχιστον να λειτουργεί σήμερα το γλωσσικό μάθημα, ωθεί το μαθητή να συνειδητοποιεί πως η ανάγνωση ενός κειμένου, επομένως και του δικού του, συναρτάται με ορισμένες παραμέτρους γραφής, τις οποίες πρέπει να είναι κάθε φορά σε θέση να αναγνωρίζει και να απαιτεί. Αυτό σημαίνει πως στο σχολείο μαθαίνει ότι ο λόγος του πρέπει να προσαρμόζεται κάθε φορά στις ανάγκες και τις απαιτήσεις της επικοινωνίας, που δεν είναι μια στατική κατάσταση, αλλά προσδιορίζεται πάντα από την κατάσταση της επικοινωνίας, στη συγκεκριμένη περίπτωση της γραπτής. Ο μαθητής συνειδητοποιεί επίσης ότι η γλώσσα δεν είναι ένα μονοκόμματα χρησιμοποιούμενο μέσο επικοινωνίας με μονοσήμαντη χρήση για κάθε περίσταση και ότι βασικό κριτήριο για τη σωστή χρήση της γλώσσας του είναι αν ο λόγος που παράγει είναι αποτελεσματικός, αν δηλαδή πετυχαίνει το στόχο του. Με την έννοια αυτή το σχολείο προετοιμάζει το μαθητή να χρησιμοποιεί το λόγο μέσα σε καταστάσεις που θα ζήσει αργότερα ως μεγάλος και του καλλιεργεί τη γλωσσική ικανότητα όχι ξεκομμένα από τη ζωή.