(Η εκφώνηση της ομιλίας έγινε στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Γλυκομηλιά).
Μέρα γιορτινή η σημερινή και μάλιστα διπλά γιορτινή. Γιορτή της Ορθοδοξίας και της Ελληνικής Παιδείας δηλαδή των ελληνικών γραμμάτων. Αυτές οι δυο έννοιες Ορθοδοξία και Παιδεία είναι το υπόβαθρο οι συνεκτικοί δεσμοί της πονεμένης Ρωμιοσύνης. Αυτός λοιπόν είναι και ο λόγος που σήμερα τα σχολεία της πατρίδας μας γιορτάζουν και αυτός είναι ο λόγος του σημερινού μας εκκλησιασμού να τιμήσουμε, ως εκπαιδευτικοί και μαθητές, τη μνήμη τριών κορυφαίων Πατέρων της Ορθοδοξίας Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου, τους οποίους θεωρούμε προστάτες της παιδείας μας και της ορθόδοξης πίστης μας.
Οι τρεις Ιεράρχες υπήρξαν για το γένος μας σοφοί δάσκαλοι. Και δάσκαλος, όπως έλεγε ο πανεπιστημιακός καθηγητής Αλέξανδρος Δελμούζος σημαίνει φως, και το φως όπως όλοι ξέρουμε καθιστά τα αντικείμενα ορατά. Μεταφορικά η λέξη φως σημαίνει γνώσεις, παιδεία, καλλιέργεια, σοφία, του ανθρώπου, για να πορευθεί προς την τελειότητα. Ο δάσκαλος ο αληθινός, δεν μεταδίδει μόνο γνώσεις, δεν είναι μονάχα τεχνοκράτης, αλλά είναι κυρίως παιδαγωγός. Και παιδαγωγός είναι το πρόσωπο που με την προσφορά του ασκεί σημαντική επίδραση στα διδακτικά του υποκείμενα, διαμορφώνοντας αντιλήψεις και στάσεις ζωής. Είναι αυτός που με τις πνευματικές του μεθόδους διαπλάθει το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά των μαθητών του. Μ'ένα λόγο διαπαιδαγωγεί το μαθητή του να μορφώσει ηθική συνείδηση και ανθρωπιά. Οι δάσκαλοι και η οικογένεια είναι το θερμοκήπιο της αρετής. Και οι τρεις Ιεράρχες υπήρξαν δάσκαλοι της Ρωμιοσύνης έχοντας διαχρονική αξία.
Όπως είναι γνωστό, για να αποτιμηθεί ένα οποιοδήποτε πνευματικό έργο πρέπει να γνωρίζουμε τις συνθήκες της εποχής που έγινε το έργο, δηλαδή να γνωρίζουμε το κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον όπου έζησε και έδρασε ο δημιουργός. Οι τρεις Ιεράρχες, τα μεγάλα αυτά πνευματικά αναστήματα, αυτοί οι πυλώνες της ορθοδοξίας μας, έζησαν τον 4ο μ.Χ. αιώνα, σε μια εποχή όπου το νεοσύστατο βυζαντινό κράτος, βρισκόταν στην αρχή της πολιτειακής του διάρθρωσης. Αποτελούσε δηλαδή αδιάσπαστη συνέχεια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, γι' αυτό και λεγόταν Ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος.
Σε αυτόν τον κρατήρα της κοινωνικής μετάλλαξης έζησαν οι άγιοι τρεις Ιεράρχες. Οι τρεις μεγάλες μορφές της Ορθόδοξης Θεολογίας αναλώθηκαν στη διακονία της νέας κουλτούρας. Και ξέρουμε τι αγώνας τιτάνιος απαιτείται για τέτοιες κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές. Πάγια νομοτέλεια της κοινωνίας είναι το παλιό να αντιμάχεται λυσσαλέα το καινούργιο. Είναι γνωστό ότι δεν αλλάζει εύκολα ρότα προσανατολισμού το κοινωνικό γίγνεσθαι. Και όμως οι τρεις Ιεράρχες το κατάφεραν χάρη στη βαθιά τους πίστη στο Χριστό, στην ελληνομάθειά τους και στην αρχαιομάθειά τους δηλ. στη βαθιά γνώση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Από τη σύζευξη αυτή γεννήθηκε ένα νέο πολιτισμικό μόρφωμα ο ελληνοχριστιανικός πολιτισμός, που στάθηκε αργότερα το στέρεο υπόβαθρο του δυτικού πολιτισμού.
Θα ακούσουμε τώρα πολύ σύντομα βέβαια το έργο των τριών Ιεραρχών για το πόσο πολύτιμοι στάθηκαν για το γένος μας και τον πολιτισμό μας από τους μαθητές του σχολείου μας: Χριστόφορο Γκιμίση, Χρύσα Αλεξίου και Βούλα Κοντοτόλη.
