ΤΟ ΚΟΥΡΕΜΑ ΤΩΝ ΠΡΟΒΑΤΩΝ
Μέσα στο μήνα Μάιο οι κτηνοτρόφοι κουρεύουν τα πρόβατά τους για να μπορέσουν να φύγουν για τα ορεινά βοσκοτόπια. Ξεκινήσαμε λοιπόν για το μαντρί του κυρίου Δημήτρη, πατέρα της μαθήτριάς μας Ιωάννας, για να παρακολουθήσουμε τη διαδικασία της «κουράς» ή τον «κουρό» όπως συνηθίζεται σε άλλες περιοχές. Η μέρα ερχόταν ζεστή, αλλά τα δέντρα που βρίσκονταν πλάι στο μαντρί, μας κρατούσαν σκιά και δροσιά. Μαζευτήκαμε όλοι γύρω από τη σίτα για να δούμε…
Ο κούρος, δηλαδή το κούρεμα των προβάτων και των γιδιών, πρέπει απαραίτητα να γίνεται, φυσικά, όταν έρχεται η άνοιξη και ανάλογα με τον καιρό, για να διευκολύνει τον τσοπάνη στο άρμεγμα, αλλά και να μην ζεσταίνονται τα ζώα.
Το μαντρί είναι στη θέση «Αι Λιας», κοντά στο εξωκλήσι, στο Πρίνος κάτω από τον Κόζιακα,το περήφανο βουνό των Τρικάλων. Πολύ κοντά μια μικρή πεδινή έκταση χαράζεται από αυλάκι μεγάλο που το χειμώνα κατεβάζει το νερό με ορμή από τις πλαγιές.
Στη μπασιά του μαντριού, απέναντι από το στάβλο, κάτω από τα δέντρα είχε ετοιμάσει ο κ.Δημήτρης να μας υποδεχτεί ώστε να δούμε από κοντά το κούρεμα. Είχε έρθει και ένας άλλος για να τον βοηθήσει και οι δυο δυνατοί για να κρατήσουν τα ζώα, τα οποία θα τα κούρευαν. Ξέρουν καλά να χειρίζονται το ψαλίδι.
Έπιαναν ένα ένα τα πρόβατα και τα οδηγούσαν για κούρεμα. Γέλια και πειράγματα, σατιρικά και σκωπτικά, για ποιος έχει τη μεγαλύτερη δύναμη να πιάσει και να κρατήσει το ζώο, μέχρι να το τελειώσει.
Ένα ένα ζώο, όλα τα πρόβατα, οδηγούνταν στον κουρέα τους. Έπιανε το ζώο από το πόδι, το ακινητοποιούσε και με τη μεγάλη ψαλίδα του έκοβε το μαλλί. Φυσικά, του άφηναν μια ποσότητα πάνω στη ράχη και του «καθάριζαν» τα πλευρά, τα πόδια και το λαιμό.
Ο κουρέας ή αυτός που θέλει να κουρέψει ένα πρόβατο, πρέπει να ξέρει πως δουλεύει την ψαλίδα. Ώστε, να μην πληγώσει το ζώο και το κούρεμα να είναι ομοιόμορφο, χωρίς «σκαλωσιές», δηλαδή να είναι στρωτό.
Κατά τη διαδικασία του κουρέματος, ακουστήκανε πολλά και διαφέροντα για τον τρόπο βόσκησης, για τη ζωή στο χωριό, για τη ζωή του κτηνοτρόφου γενικά.
Τα πρόβατα και έχουν την ονομασία τους και τις κατηγορίες τους. Θαυμάσαμε την άνεση με την οποία όλοι αυτοί οι τσοπαναραίοι ξέρουν τα ζωντανά τους ένα προς ένα.
Η φωτογραφική μηχανή αποτύπωνε την κάθε λεπτομέρεια. Σαρακατσανέικο κούρεμα έλεγε ο κ.Δημήτρης,ξεκινάς από το λαιμό και συνεχίζεις μέχρι κάτω..έλεγε.
Κάθε τόσο, μάζευε τα κομμένα μαλλιά και τα έβαζε σε ένα σακί. Αναρωτηθήκαμε, τι γίνεται με όλο αυτό το υλικό, δηλαδή ποια είναι η τύχη του. Παλιά, είπε: «…τα μαζεύαμε και τα στέλναμε σε ένα εργοστάσιο, στο οποίο φτιάχνονταν κουβέρτες. Πάει χρόνια που το εργοστάσιο έκλεισε και όπως καταλαβαίνει ο καθένας τα μαλλιά τώρα είναι άχρηστα, αφού ο κόσμος σκεπάζεται με παπλώματα, στρώνει τα σπίτια του με μοκέτες και χαλιά, σχεδόν τα πετάμε».
... τόσο μαλλί πάει χαμένο, πρωτογενές υλικό αχρησιμοποίητο...
Βλέπεις, άλλαξαν οι εποχές μας... και πού να γυρίσουν και πίσω...! τι έχει να γίνει...!έλεγε μέσα από τα δόντια του ο «κουρέας».
Έφτανε στο τέλος του και είχαν μείνει στο μαντρί 3-4 πρόβατα που είναι μέρος του κοπαδιού του.
Τα πρόβατα είναι πιο υπάκουα και εύκολα τα ξαπλώνουν κάτω και ο τσοπάνης μπορεί μόνος του τα κουρέψει με άνεση.
Το κούρεμα γίνεται με ψαλίδες χειροκίνητες, που ως συνήθως οι τσοπαναραίοι προμηθεύονται από τα Τρίκαλα. Βέβαια, τις χειροκίνητες ψαλίδες και τον παραδοσιακό τρόπο εκτοπίζουν οι ηλεκτρικές μηχανές κουρέματος, ειδικές για το κούρεμα των ζώων, οι οποίες είναι ακριβές στην τιμή τους.
Τέλος, ακολούθησε ο έλεγχος στα ζωντανά, λίγο πριν τα ελευθερώσουν για να βοσκήσουν.
Μπήκε το φάρμακο για τις ψείρες και το σκουλήκι σε όποια ζώα ήταν αναγκαίο. Ακόμη ο ήλιος δεν ήταν μεσούρανα, η ζέστη δε μας είχε προλάβει και ετοιμαστήκαμε να επιστρέψουμε στο σχολείο μας.Ο κύριος Δημήτρης μάς είπε πως με το τέλος της εργασίας πάντα ακολουθεί ένα μικρό γλέντι και ψήνουν μάλιστα επι τόπου ένα πρόβατο.Πίνουν κρασί και χορεύουν και έτσι φθάνει ο καιρός για το «ξεκαλοκαιριό».
Ικανοποιημένοι ευχαριστήσαμε και ανανεώσαμε το ραντεβού μας για του χρόνου. Έτσι τραγουδώντας επιστρέφαμε και σταματήσαμε για λίγο και στην ποταμιά για λίγη δροσιά και παιχνίδι με τις πέτρες.
Παπαγεωργόπουλος Αντώνης
εκπαιδευτικός
